Με απλά υλικά όπως το σχοινί, τη γάζα, το ξύλο, το σίδερο φτιάχνει περίτεχνους ιστούς που καθώς εξελίσσονται διεκδικούν και καταλαμβάνουν τον φυσικό χώρο ενσωματώνοντας ταυτόχρονα οικεία αντικείμενα – διόλου τυχαία επιλεγμένα.
Οι χαρακτηριστικές εγκαταστάσεις του Ανδρέα Σάββα είναι το προσωπικό του σχόλιο σε σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Σαγηνεύουν και προσελκύουν τον θεατή ο οποίος αναπόδραστα «εγκλωβίζεται» σε ή και από αυτές.
Ο Ανδρέας Σάββα ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη ζωγραφική και το μεταπτυχιακό του στις Ψηφιακές Μορφές Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και παρουσιάζει συστηματικά και με επιτυχία τη δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις καθώς και σε σημαντικές εικαστικές διοργανώσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Ο Ανδρέας Σάββα μίλησε στην Ελένη Ζυμαράκη.
Αυτή τη χρονική περίοδο συνυπήρξαν στην Αθήνα τρία έργα σου, η in situ εγκατάσταση What a wonderful wonderful world στο ArtWall, η παρέμβαση-εγκατάσταση με τίτλο Knitting History στον δημόσιο χώρο, στη στοά Καΐρη, στο πλαίσιο της δράσης Removement Athens 2017 και το έργο Structure and Connections στην ομαδική έκθεση Φαντασιακοί χώροι στο Σπίτι της Κύπρου.
Υπάρχει κάποιο βασικό στοιχείο σύνδεσης των έργων αυτών;
Η δουλειά μου είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την αντίληψη της κατάληψης του χώρου. Κάθε πλέγμα – ιστός αναπτύσσεται με σκοπό να καταλάβει όσο περισσότερο χώρο μπορεί για να τον αποδώσει με αυτόν τον τρόπο σε κάτι άλλο, σε κάποιους άλλους. Δηλαδή σε εμάς. Είναι ο ζωτικός χώρος του ανθρώπου και του καλλιτέχνη που είναι αναγκαίος πιστεύω για να αναπτυχθεί και να δημιουργήσει.
Ποια είναι τα βασικά ζητήματα τα οποία έχεις επιλέξει να προβάλλεις αλλά και να σχολιάσεις μέσα από τη δουλειά σου; υπάρχει κάποιο από αυτά τα ζητήματα που τείνει να επανεμφανίζεται σε αυτή;
Η δουλειά μου έχει κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο. Θα μπορούσα να πω πως είναι μια δήλωση υπαρξιακή. Σχολιάζω με όλους τους τρόπους τον καταναγκασμό κάθε κοινωνικού μοντέλου ανάπτυξης και προόδου. Καταδικάζω τους συνεχείς ελέγχους στους οποίους μας υποβάλλει η κάθε είδους εξουσία. Η αισθητική εξουσία μας υποδεικνύει μοντέλα μοντερνισμού, η κρατική εξουσία μας υποτάσσει σε μοντέλα τρόπου ζωής και σκέψης και πάει λέγοντας. Με το έργο μου ζητάω ελεύθερο χώρο για όλους, και προτείνω την επίπονη εργασία για να τον κερδίσουμε.
Πόσο διαφορετικό είναι να δημιουργείς ένα έργο για μία γκαλερί ή ένα μουσείο από το να παρεμβαίνεις εικαστικά στον δημόσιο χώρο;
Είναι διαφορετικό σε ό,τι αφορά τις διαστάσεις του έργου, επίσης αλλάζει και το σχέδιο. Θέλω να πω πως ένα έργο σε γκαλερί ή μουσείο είναι ένα έργο που δεν χρειάζεται να διαλυθεί μετά την έκθεση, είναι έργο που μπορεί κανείς να αποκτήσει και να μεταφέρει στον χώρο του. Πάντως η πρόθεση και το περιεχόμενο της δουλειάς μου δεν διαφοροποιείται από τον χώρο της έκθεσης.
Ποιος είναι ο βασικός παράγοντας που διαμορφώνει κάθε φορά το έργο σου στο στάδιο του σχεδιασμού του; ο τόπος/χώρος έκθεσης; το κοινό; ή τι άλλο;
Η ιδέα για κάθε έργο έχει κάποια αφορμή κάθε φορά. Το σχεδιάζω πράγματι αντιδρώντας στις συνθήκες που προσφέρονται και σίγουρα επηρεάζεται από το πού θα γίνει η έκθεση και ποιος θα είναι ο συγκεκριμένος χώρος που θα μου προσφερθεί. Λίγες φορές και συνήθως στα πιο προκλητικά πολιτικά μου έργα λαμβάνω υπόψη το κοινό που απευθύνομαι. Για παράδειγμα, το έργο “50,000 λεπτά/50,000 cents”, ήταν μια περφόμανς στην οποία ήμουν ανεβασμένος σε μια εξέδρα (σαν αυτές που κατασκευάζονται για τους προεκλογικούς λόγους) και μοίραζα κέρματα μικρής αξίας, ρίχνοντάς τα στο κοινό. Ήταν πολύ σαφές σχόλιο για την σχέση της εξουσίας με τους ψηφοφόρους πολίτες και το έργο αυτό παρουσιάστηκε στην αρχή της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Δήλωνε σαφώς την σημασία της ανταλλαγής νομισμάτων ευτελούς αξίας με τις υποσχέσεις των πολιτικών. Ήταν ένα έργο που απευθυνόταν στους συμπολίτες μου και προφητικά αναφερόταν στην επερχόμενη οικονομική εξαθλίωση τους. Ήταν το 2009, το τελευταίο έργο που παρουσίασα πριν φύγω από την Αθήνα για το Βερολίνο.
Ποια είναι η δύναμη που μπορεί να έχει ένα έργο τέχνης με χαρακτήρα εφήμερο όπως είναι μία εγκατάσταση στον δημόσιο χώρο;
Ένα έργο σε δημόσιο χώρο σχεδόν σίγουρα θα διαλυθεί με το τέλος της έκθεσης, όμως μπορεί να είναι γιγαντιαίο να προβάλει με το μέγεθος του πολύ φωναχτά το μήνυμα. Μπορεί να εντυπωσιάσει με την δυναμική του και βέβαια απευθύνεται σε διαφορετικό κοινό. Είναι μπροστά σε όλους, έχει δηλαδή το πλεονέκτημα του ελεύθερου κοινωνικού χώρου. Η επίδρασή του είναι σχεδόν πάντα γεμάτη εκπλήξεις. Στον δημόσιο χώρο μπορείς να μιλάς σε ένα μη προετοιμασμένο κοινό οπότε μετριέται πιο δίκαια η απήχηση του έργου σου.
Ποια είναι ή άποψή σου για την παρουσία της Documenta14 στην Αθήνα; θεωρείς πως υπάρχουν ή θα υπάρξουν ουσιαστικά οφέλη από αυτή;
Βρίσκω πολύ ενδιαφέρον και φυσικά πολύ θετικό να πραγματοποιούνται διεθνείς διοργανώσεις στην Αθήνα. Έχουμε τέτοιες εμπειρίες από το παρελθόν και σίγουρα επιδρούν στην εμπειρία των θεατών μας. Σχετικά με την ντοκουμέντα, που όλοι ξέρουμε πόσο σημαντική και δημοφιλής έκθεση είναι σε παγκόσμιο επίπεδο, θα έλεγα πως οργανώθηκε με έναν τρόπο που απέκλεισε σχεδόν την ελληνική τέχνη αλλά παρόλα αυτά έφερε στην πόλη μας δεκάδες νέους θεατές και βέβαια την πολιτική στάση των οργανωτών της. Αυτή η συνεργασία των δύο πόλεων (Αθήνας και Κάσσελ) πράγματι έδωσε μια λάμψη στην πολιτιστική Αθήνα και μια παρουσία της συλλογής του Μουσείου Μοντέρνας τέχνης της Αθήνας στην Γερμανία.
Αν σου ζητούσα να επιλέξεις έργα τέχνης για εσένα σημαντικά από αυτά που εκτίθενται αυτή τη στιγμή στην Αθήνα, ποια θα επέλεγες και γιατί;
Λίγα πράγματα με εντυπωσίασαν από τις εκθέσεις που κατάφερα να δω. Η εγκατάσταση στο αστεροσκοπείο του Αργεντίνου γλύπτη Adrian Villar Rojas και η διαδραστική εγκατάσταση του Βρετανού καλλιτέχνη Michael Landy, στην Διπλάρειο Σχολή και οι δύο διοργάνωση Νέον, έμειναν περισσότερο στο μυαλό μου.
Ο Landy πραγματικά με συγκίνησε με τον τρόπο που δούλεψε και με τον τρόπο που εμβάθυνε στα ελληνικά πράγματα, τα χρησιμοποίησε και κάλεσε και όλο το κοινό να συμμετέχει καθορίζοντας έναν τρόπο που κυριολεκτικά πραγματοποιούσε ένα μάθημα από την Αθήνα. Η δική μας κοινωνική ιστορία, κάθε σλόγκαν ή τσιτάτο που καθόρισε δράσεις και συμπεριφορές όλο τον προηγούμενο αιώνα υπήρχε μέσα στο έργο του. Ανοικτό σε κάθε κριτική και σε κάθε αντίδραση.
Επίσης ο Rojas μεταμόρφωσε ένα ξερό τοπίο σε πλούτο και μας έδειξε με τον πιο εύγλωττο τρόπο πως το πρόβλημα είναι να μάθουμε να παράγουμε τον πλούτο, αφού μας προσφέρεται τόσο απλόχερα η δυνατότητα. Μας μίλησε έτσι προφανώς γιατί και αυτός ασχολήθηκε με το τεράστιο θέμα της παραγωγής πλούτου που πιστεύω και εγώ αποτελεί θεμελιώδη έλλειψη στην Ελλάδα. Εκτιμώ πολύ και τους δύο καλλιτέχνες για τον τρόπο που πλησίασαν το ελληνικό πρόβλημα, διδάχτηκαν από αυτό και βεβαίως έδωσαν προτάσεις πάνω στα δικά μας προβλήματα.
Θα ήθελες να μας μιλήσεις για το επόμενο project που θα υλοποιήσεις;
Πηγαίνω στην Πολωνία τον Ιούλιο για να πάρω μέρος στο 7th edition of CONTEXTS International Sokolovsko Festival of Ephemeral Art. Το θέμα του Φεστιβάλ για αυτή τη χρονιά είναι “That’s the way” και ζητά από τους καλλιτέχνες να συμμετέχουν καταθέτοντας έργα και προβληματισμούς σχετικά με κοινωνικά, φιλοσοφικά και αισθητικά προβλήματα της εποχής μας.
Σχεδιάζω εκεί να φτιάξω ένα έργο από τη σειρά των “Καιροσκόπων” το οποίο να καταπίνει μια σειρά από αντικείμενα που θα επιλέξω από τον χώρο. Για το έργο αυτό μου δίνουν έναν υπέροχο τόπο μέσα στους κήπους του παλιού Σανατόριου που σήμερα είναι πολιτιστικός χώρος.
Το Φθινόπωρο επίσης έχω την ατομική μου έκθεση στην γκαλερί μου, Françoise Heitsch, στο Μόναχο με μια καινούργια δουλειά, πιο ζωγραφική.
Ανδρέας Σάββα, http://andreassavva.net/