Ο Πύργος Τσικαλιώτη, χτισμένος στο Λεωνίδιο το 1808, φιλοξενεί την ομαδική έκθεση έργων σύγχρονων καλλιτεχνών με τίτλο …κάπου αλλού… σε επιμέλεια του Δρ. Στρατή Πανταζή, με έργα τα οποία δημιουργήθηκαν για τον συγκεκριμένο χώρο.
Στην ιστορία του Λεωνιδίου άνθρωποι έχουν βιώσει τον αποχωρισμό αφήνοντας πίσω τη ζωή τους, τον τόπο τους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα να τους νοσταλγούν. Μετανάστευση, εμπόριο, πόλεμος, παντρειά, θάνατος αλλά και επιστροφή, αντάμωση, γέννηση είναι λόγοι που πλέκονται γύρω από το γλυκόπικρο συναίσθημα της ζωής. Λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία και τον ρόλο του πύργου Τσικαλιώτη αλλά και των υπόλοιπων πυργόσπιτων και αρχοντικών της περιοχής, γίνεται εμφανές ότι η έννοια του αποχωρισμού είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με αυτόν. Μέσω της τρέχουσας έκθεσης …κάπου αλλού… διευρύνονται οι καλλιτεχνικοί προβληματισμοί, γεφυρώνοντας το χθες με το σήμερα.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Μπέττυ Ζέρβα, Ελένη Λύρα, Ευσεβία Μιχαηλίδου, Δημήτρης Σκουρογιάννης και Μαρία Ανδρομάχη Χατζηνικολάου.
Ο επιμελητής της έκθεσης Δρ. Στρατής Πανταζής μίλησε στο Ex_posure.
Κάπου αλλού…είναι ο τίτλος της έκθεσης που επιμελείστε στον πύργο Τσικαλιώτη, στο Λεωνίδιο, στα πλαίσια του φεστιβάλ Μελιτζάzz.
Μιλήστε μας για τον τίτλο και φυσικά για το θέμα της έκθεσης…
Το φεστιβάλ επικεντρώθηκε φέτος στο γλυκόπικρο συναίσθημα που αφήνει ο αποχαιρετισμός και ο αποχωρισμός, οπότε ο Πύργος Τσικαλιώτη, ένα από τα σημαντικότερα κτίσματα του 19ου αιώνα του Λεωνιδίου, δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί έναν από τους προορισμούς του, καθώς τόσο στον πύργο όσο και στη γύρω περιοχή άνθρωποι έχουν βιώσει τον αποχωρισμό, αφήνοντας πίσω τη ζωή τους, τον τόπο τους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Οι καλλιτέχνες της έκθεσης αντιμετωπίζουν τον πύργο κυρίως ως ένα σημείο μετάβασης ή αναφοράς για να αγγίξουν και να επαναφέρουν μνήμες και κομμάτια των ιστοριών και των γεγονότων που συνέβησαν εκεί, καθώς και στο Λεωνίδιο, και έχουν σχέση με τον αποχωρισμό, το ταξίδι και το πέρασμα στο «κάπου αλλού».
Πώς οι πέντε συμμετέχοντες στην έκθεση εικαστικοί συνδιαλέχτηκαν με το θέμα της έκθεσης;
Κάθε καλλιτέχνης είχε το δικό του δωμάτιο στον πύργο για να αγγίξει τα ζητήματα που τον ενδιαφέρουν. Ο χώρος και η χρήση του και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε αυτόν καθώς και η ιστορία του Λεωνιδίου, αποτέλεσαν την πηγή έμπευσής τους. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι προβληματισμοί που αναδύονται είναι και επίκαιροι.
Συγκεκριμένα, η εγκατάσταση της Μπέττυ Ζέρβα με τις βαλίτσες και τα μπαούλα από τις δεκαετίες του ‘60 και ’70, τα φρέσκα βασιλικά, και το χώμα πραγματεύεται τη μετανάστευση και τη μετακίνηση των ντόπιων, τα οποία ήταν εμφανή ήδη από τον 18ο αιώνα, και περισσότερο έντονα από τη δεκατία του ‘40 και μετά. Κυρίως όμως το έργο μας θυμίζει το μεταναστευτικό κύμα των τελευταίων ετών από και προς τη χώρα μας.
Η Μαρία Ανδρομάχη Χατζηνικολάου έχει συλλέξει επιστολές ανθρώπων, φωτογραφίες και καρτ ποστάλ που βρέθηκαν στον πύργο και μαγνητοφωνημένες αφηγήσεις των κατοίκων της περιοχής και σε συνδυασμό με τη χρήση φωτισμού black light έχει δημιουργήσει την ψευδαίσθηση πως μέσα από τους παλιούς τοίχους ξεπηδούν αποτυπώματα του παρελθόντος, τα οποία έρχονται να «στοιχειώσουν» το παρόν.
Εμπνευσμένη από την προσπάθεια της Ρέας να σώσει τον νεογέννητο Δία από τον Κρόνο, ο οποίος είχε φάει τα μεγαλύτερα παιδιά του για να μην χάσει την εξουσία του, τα ομοιώματα μικρών παιδιών της Ελένης Λύρα τοποθετημένα μέσα στην κρύπτη του πύργου όπου έκρυβαν τα παιδιά κατά την Τουρκοκρατία αγγίζουν το ζήτημα της διεκδίκησης και ανατροπής της εξουσίας που οδηγεί πολλές φορές στον θάνατο αθώων παιδικών ψυχών.
Με αφορμή το έθιμο του 19ου αιώνα, όπου η κόρη παρακολουθούσε από τον γυναικωνίτη τον υποψήφιο γαμπρό και αν αυτός της άρεσε κατέβαινε στο σαλόνι και του πρόσφερε γλυκό καφέ και πικρό στην αντίθετη περίπτωση, ο Δημήτρης Σκουρογιάννης φέρνει στο προσκήνιο τη δυσκολία έκφρασης του ερωτισμού που παρατηρείται μέχρι και στις μέρες μας. Υπό τον θόρυβο φλιτζανιών, γυναικείων χαχανητών, ψιθύρων και σημερινών διαλόγων (μαγνητοφωνημένα), ο θεατής συναντά μία κούκλα με νυφικό φόρεμα, και κορδέλες να ξεκινούν από τον γυναικωνίτη και να ενώνονται με τα φλιτζανάκια του καφέ, τα οποία είναι τοποθετημένα στο σοφρά και στο πάτωμα της σάλας,
Με αφετηρία την αγωνία όλων αυτών των ανθρώπων που έζησαν και κλείστηκαν στον πύργο, η Ευσεβία Μιχαηλίδου, έχει κρεμάσει δύο χέρια από νήμα στο ταβάνι, τα οποία σταδιακά ξεπλέκονται, ενώ έχει τοποθετήσει ένα ζευγάρι γυναικεία παπούτσια από χώμα στο πάτωμα. Το έργο εκφράζει τη ροή της ζωής, τη διαδρομή κάθε ανθρώπου, με απώτερο σκοπό να ριζώσει και να εξελιχθεί σε έναν τόπο, ενώ το «νήμα» της ζωής του μπορεί να κοπεί ανά πάσα στιγμή.
Ο πύργος Τσικαλιώτη είναι ένα ιστορικό μνημείο. Με ποιον τρόπο τα έργα σύγχρονης τέχνης που φιλοξενούνται σε αυτόν συντελούν στο να θυμηθούμε ξανά και να προσεγγίσουμε την ιστορία του;
Νομίζω πως ο κάθε καλλιτέχνης με την επιλογή των υλικών και του δωματίου του, την κεντρική ιδέα του έργου του ακόμα και με τον τίτλο που έδωσε στο έργο του καταφέρνει να επαναφέρει μνήμες συνδεδεμένες με αυτό το σημαντικό κτίριο και το Λεωνίδιο.
Για την υλοποίηση των έργων της Ζέρβα και του Σκουρογιάννη ζητήθηκαν από τους ντόπιους υλικά (όπως βαλίτσες και φλιτζανάκια) ενώ η Χατζηνικολάου ζήτησε μαρτυρίες τους. Με αυτό τον τρόπο, αυτοί οι άνθρωποι, και το υπόλοιπο κοινό που επισκέφτηκε την έκθεση, θέλω να πιστεύω ότι ξαναθυμήθηκαν κομμάτια της ιστορίας του πύργου, του τόπου τους, της οικογενείας τους και προσωπικά τους βιώματα.
Τι προσδοκάτε να “αφήσει” η έκθεση Κάπου άλλου…στο μυαλό και στις καρδιές όσων την επισκεφθούν;
Αρχικά θέλω όλοι οι επικέπτες να περάσουν όμορφα!
Μέσω της επαφής τους με κομμάτια της ιστορίας του τόπου, να συνειδητοποιήσουν ότι οι προβληματισμοί επαναλαμβάνονται και είναι οι ίδιοι σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Να καταλάβουν ότι η σύγχρονη τέχνη έχει βαθιά σχέση με την ιστορία και την παράδοση, και πως το νέο και το μέλλον χτίζεται με τα κομμάτια του παλιού και του παρελθόντος.
Για τους επισκέπτες που δεν είναι εξικοιωμένοι με τη σύγχρονη τέχνη, θα ήθελα να νιώσουν πως αυτή είναι πολύ κοντά τους και δεν είναι κάτι το ασύλληπτο και απόμακρο. Να καταλάβουν πως ο σύγχρονος καλλιτέχνης ασχολείται με ζητήματα σημερινά και καθημερινά, θέματα δικά τους!
Να συνειδητοποιήσουν πως η σύγχρονη τέχνη έχει τη δυνατότητα να παρουσιαστεί και σε χώρους πέρα από τους αναμενόμενους, όπως ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης και μία γκαλερί, αλλά και σε χώρους ιστορικούς, εργοστασιακούς, και γενικότερα σε οποιονδήποτε χώρο που μπορεί να δώσει έμπνευση στους καλλιτέχνες.