Εκεί που σταματάει ο χρόνος, εκεί… στο αγέρωχο ακριτικό νησί του νοτιοανατολικού Αιγαίου με τη μακρά ιστορία και τους πολλούς ανά τους χρόνους διεκδικητές, βρέθηκε, περιηγήθηκε και απαθανάτισε μοναδικά με τον φωτογραφικό φακό του ο Χρίστος Σιμάτος. Εκεί μας ταξιδεύει… στη Μεγίστη ή όπως είναι περισσότερο γνωστό, στο Καστελλόριζο.

Η έκθεση Καστελλόριζο … εκεί που σταματάει ο χρόνος παρουσιάστηκε στα πλαίσια του 5ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου Πέρα από τα Σύνορα από τις 23 – 30 Αυγούστου 2020 στη Δημοτική Αίθουσα Μεγίστης σε οργάνωση του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ).

Ο Χρίστος Σιμάτος μας μίλησε για τον τόπο που όπως χαρακτηριστικά αναφέρει “σταματάει ο χρόνος…”, για το Καστελλόριζο.

Έχεις ταξιδέψει και φωτογραφίσει με μοναδικό τρόπο πολλά μέρη της Ελλάδας.

Γιατί στο Καστελλόριζο σταματάει ο χρόνος όπως αναφέρεις χαρακτηριστικά στον τίτλο της έκθεσης;

 Το κάθε μέρος της Ελλάδας έχει τη δική του ενέργεια την οποία και βιώνεις με τις αισθήσεις σου. Η φύση έχει διαφορετικό άρωμα, διαφορετικούς ήχους, διαφορετικό φως και σου δημιουργεί μια ξεχωριστή εμπειρία κάθε φορά.

Στο Καστελλόριζο πήγα ως συνεργάτης του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ «Πέρα από τα Σύνορα», που διοργανώνεται εκεί, απο το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών, κάθε χρόνο την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου. Ήταν ένα μακρύ ταξίδι με πλοίο, εικοσιτεσσάρων ωρών. Μέχρι τη Ρόδο ήταν ένα τυπικό ταξίδι στο Αιγαίο με δυνατό αέρα, θαλασσοταραχή και αμέτρητα νησιά. Μετά τη Ρόδο όμως οι καιρικές συνθήκες αλλάζουν. Ο αέρας κοπάζει παίρνοντας μαζί του και τον ήχο που δημιουργεί. Η θάλασσα είναι εντελώς γαλήνια και το πλοίο προσεγγίζει το λιμάνι του Καστελλορίζου αθόρυβα. Αυτή η κίνηση στο χώρο πραγματοποιείται αβίαστα και δημιουργεί μια έντονη αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε ένα φωτογραφικό καρέ παγωμένο στο χρόνο.

Στο κείμενο σου για το λεύκωμα που συνοδεύει την έκθεση κάνεις αναφορά στους μοναχικούς περιπάτους σου στο νησί.

Ποια συναισθήματα και σκέψεις γεννήθηκαν στους περιπάτους αυτούς;

Στις ημέρες που κρατά το φεστιβάλ προσπάθησα να ξεκλέψω στιγμές ανάμεσα στις δραστηριότητες του, περπατώντας στα σοκάκια του νησιού.

Πάντα με ενδιαφέρουν τα ίχνη των ανθρώπων και στο Καστελλόριζο είναι διάσπαρτα. Η ιστορία του είναι μεγάλη και ξεκινάει απο τους αρχαίους χρόνους. Έχει αποτελέσει το «μήλον της Έριδος» για πολλούς  πολιτισμούς (Πέρσες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Γενοβέζους, Οθωμανούς κ.ά.). Η  οικονομική του άνθιση στις αρχές του εικοστού αιώνα οδήγησε στη δημιουργία μιας μεγάλης κοινότητας δεκατεσσάρων χιλιάδων ανθρώπων. Όλες αυτές οι οικογένειες έχουν αφήσει τα ίχνη τους, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στα ερείπια του οικισμού. Είναι ένας μοναδικός τόπος που αν αφαιθείς στη γαλήνη του αναπόφευκτα θα χαθείς στην ομορφιά του.

Στους περιπάτους που έκανα δημιουργήθηκαν οι φωτογραφίες που μόλις τις είδε η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Ειρήνη Σαρίογλου μου πρότεινε να τις παρουσιάσουμε σε μια έκθεση συνοδευόμενη με λεύκωμα. Την ευχαριστώ πολύ για την ιδέα της και την υποστήριξή της.

Στις φωτογραφίες σου είναι εκκωφαντική η αίσθηση της σιωπής που δημιουργεί η απουσία των ανθρώπων.

Εξήγησέ μας αυτή την επιλογή…

Ένας απο του προβληματισμούς στο έργο μου, έχει να κάνει με την επίδραση που έχει η ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο. Τα κτήρια που δημιουργεί ο άνθρωπος και πώς αυτά μεταμορφώνονται στο πέρασμα του χρόνου. Όλες τις ιστορίες που διηγούνται οι τόποι που έχει ζήσει ο άνθρωπος και το πόσο μικρός είναι μπροστά στο μεγαλείο της φύσης. Θέλω να παρουσιάσω αυτή την ενέργεια που κρύβει ο κάθε τόπος αφήνοντας τον θεατή να συμπληρώσει με τη φαντασία του τα κενά. Το να συμπεριλάβω έναν άνθρωπο θα περιόριζε δραματικά την ανάγνωση του θεατή γιατί η εικόνα θα αφηγούνταν την προσωπική ιστορία του εικονιζόμενου ενώ ο σκοπός μου είναι να λειτουργήσει η εικόνα σαν κλειδί που θα ανασύρει αναμνήσεις, προσωπικές για τον κάθε θεατή.

Τι ιδιαίτερο έχει για εσένα το Καστελλόριζο; ποια στοιχεία συνθέτουν την ιδιαιτερότητά του;

Η τοποθεσία του το καθιστά ιδιαίτερο. Είναι το νοτιοανατολικότερο νησί του Αιγαίου που σε μαγεύει από την πρώτη στιγμή που το αντικρίζεις από το πλοίο. Είναι ένας πανέμορφος τόπος με μια ιδιαίτερη και πολύχρωμη αρχιτεκτονική. Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί συμβάλουν στην αίσθηση της γαλήνης και δημιουργούν ενα πολύ ιδιαίτερο, καθαρό φως. Το φως αυτό αποτέλεσε το στοιχείο, που σαν ρυθμός διαπερνά όλες τις φωτογραφίες που τράβηξα στο Καστελλόριζο και τις συνδέει σε μια ενότητα.

Τι ένιωσες πως παίρνεις μαζί σου φεύγοντας από το Καστελλόριζο;

Μια από τις αγαπημένες μου στιγμές στο νησί ήταν η πεζοπορία που έκανα ένα πρωί, πριν χαράξει, για να φωτογραφίσω την ανατολή του ήλιου. Είχα ανέβει σε ένα αρκετά ψηλό σημείο ακολουθώντας τα σκαλοπάτια που οδηγούν στον Άι Γιώργη του Βουνού. Η ανάβαση κοπιαστική λόγο της ζέστης, αλλά η θέα μοναδική. Οι εναλλαγές των χρωμάτων και του φωτός λίγο πριν την ανατολή του ήλιου επάνω απο τα βουνά της Λυκίας ζωγράφισε με μοναδικό τρόπο το τοπίο. Είναι ένας τόπος που εύκολα χάνεσαι στις σκέψεις σου. Είναι ένα εσωτερικό ταξίδι αυτογνωσίας που πρέπει να πας στο Καστελλόριζο για να το βιώσεις.

 

Το λεύκωμα της έκθεσης «Καστελλόριζο … εκεί που σταματάει ο χρόνος» εκδόθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών και μας ταξιδεύει στο ακριτικό νησί μέσα από τη μοναδική ματιά του Χρίστου Σιμάτου.