Ex_pose: Οι αυτοπροσωπογραφίες του Φίλιππου Τσιτσόπουλου

Οι αινιγματικές αυτοπροσωπογραφίες του Φίλιππου Τσιτσόπουλου παρουσιάζονται στη γκαλερί Μπαταγιάννη.

Ο καλλιτέχνης, που ζει μόνιμα στη Μαδρίτη και που αυτή την περίοδο βρίσκεται στο Λίβερπουλ, μας μίλησε για το έργο του δίνοντάς μας πληροφορίες ουσιαστικές για την κατανόησή του.

Αυτό που θα δει ο επισκέπτης της έκθεσης «Ο παράδεισος είναι η καινούρια κόλαση/ Θεατρικά κουστούμια για πρόσωπα» του Φίλιππου Τσιτσόπουλου είναι αφενός τα φωτογραφικά αυτοπορτρέτα του ίδιου του καλλιτέχνη, παραμορφωμένου είτε ψηφιακά είτε στην πραγματικότητα καθώς και δύο βιντεοπροβολές που προβάλλονται με τρόπο αντιπαραθετικό – όλα τμήμα ενός μεγαλύτερου project.

Τα αυτοπορτρέτα του Τσιτσόπουλου αποτυπώνουν τις μετα/παρα-μορφώσεις στις οποίες υποβάλλει το πρόσωπό του δημιουργώντας ευφάνταστα οπτικά συμπλέγματα χλωρίδας και πανίδας . Η παρα/μετα-μόρφωση που κάθε φορά προκύπτει είναι και λειτουργεί σα μια μάσκα, ένα προσωπείο που, όπως ο ίδιος ο καλλιτέχνης εξηγεί, δημιουργήθηκε για να ντύσει το πρόσωπό του ως ένα θεατρικό κοστούμι, απροσπέλαστο και στεγανό ώστε να αποτρέπει την πρόσβαση στην πραγματική έκφραση των αληθινών συναισθημάτων στο πρόσωπό του. Οι μάσκες του Τσιτσόπουυλου παραπέμπουν στα πληθωρικά πορτρέτα του Giuseppe Arcimboldo και στους σαγηνευτικά αλλόκοτους και συχνά απειλητικούς φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς των έργων του Hieronymous Bosch. Η θέασή τους μαγνητίζει το βλέμμα, έχοντας ταυτόχρονα θελκτική και αποτροπιαστική επίδραση στο θεατή.

Η μια εκ των δύο προβολλών είναι απόσπασμα από τη μαγνητοσκοπημένη θεατρική παράσταση Η Δολοφονία του Μαρά του Peter Weiss που παίχτηκε το 1989 στο Εθνικό Θέατρο, με το Γιώργο Τσιτσόπουλο, πατέρα του καλλιτέχνη, στο ρόλο του De Sade. Στη δεύτερη, πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο καλλιτέχνης – μη αναγνωρίσιμος μέσα στο φυτικό/ζωικό προσωπείο του, σε μια περφόρμανς όπου το κείμενο του De Sade στο έργο του Weiss μπλέκεται με οικογενειακές μνήμες, θραύσματα άλλων θεατρικών έργων, ποιημάτων, τραγουδιών καθώς και κειμένων του ιδίου που όλα μαζί μέσω μιας επιδιωκόμενης συναισθηματικής αποστασιοποίησης μετουσιώνονται σε έναν αυθεντικό, πηγαίο, ενδοσκοπικό μονόλογο. Η τελετουργικότητα της περφόρμανς απογυμνωμένη από το συναίσθημα και σε συνδιασμό με το ιδιόμορφο προσωπείο του καλλιτέχνη παραπέμπουν σε ανιμιστικές αντιλήψεις και τελετές αρχέγονων φυλών με μεταφυσικό χαρακτήρα που έρχονται σε αντιδιαστολή με τον ανθρωποκεντρικό και ορθολογικό χαρακτήρα του θεάτρου.

Το θέατρο, αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του Τσιτσόπουλου, πυροδοτεί την καλλιτεχνική του πράξη και εμπεριέχεται σε αυτή. Ο ίδιος αναφέρει πως από τις παιδικές και εφηβικές μνήμες που έχει από τον πατέρα του στο σπίτι, τα όρια ανάμεσα στους ρόλους της καθημερινότητας και του θεάτρου δεν ήταν πάντοτε διακριτά. Το θέατρο εισχωρούσε στη ζωή και αντίστροφα. Χαρακτηριστικό για τούτο είναι το περιστατικό που ο Τσιτσόπουλος καταθέτει από την ημέρα που πέθανε η μητέρα του, πριν είκοσι χρόνια. Ο πατέρας του, που έπαιζε εκείνο το διάστημα το ρόλο του Πολώνιου στον Άμλετ του Σαίξπηρ, έδωσε το ίδιο βράδυ στο θέατρο μια επιβλητική ερμηνεία, επαναλαμβάνοντας διαρκώς μια φράση του κειμένου που καθήλωσε τους υπόλοιπους ηθοποιούς και προκάλεσε το ασταμάτητο χειροκρότημα του κοινού σε σημείο ώστε να καταστεί αδύνατη η ολοκλήρωση της παράστασης. Η φράση αυτή ήταν: « ποτέ να μην αμφιβάλλεις για την αγάπη μου…». Αργότερα το ίδιο βράδυ στο σπίτι όταν βρέθηκαν μόνοι οι δυο τους συνειδητοποίησε πως ο πατέρας του μετέφερε το ρόλο του στην πραγματική τους ζωή αντιστρέφοντας ουσιαστικά αυτό που είχε κάνει προηγουμένως στο θέατρο…

Το θέατρο σε όλες του τις μορφές είναι λοιπόν το κλειδί για να ξεκλειδώσει ο θεατής το έργο του Φίλιππου Τσιτσόπουλου: Το θέατρο ως μέσο οικειποίησης της πραγματικότητας, της αλήθειας, το θέατρο ως εργαλείο αυτογνωσίας, αυτοπροσδιορισμού και απόκτησης ταυτότητας, το θέατρο ως πρότυπο καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας, το θέατρο ως διαδικασία νοηματοδότησης, κατανόησης της πραγματικότητας καθώς και της ανθρώπινης ύπαρξης . Το θέατρο ως κάποιο από ή όλα τα παραπάνω ή και κανένα από αυτά.

Η έκθεση « Ο παράδεισος είναι η καινούρια κόλαση/ Θεατρικά κουστούμια για πρόσωπα» θα διαρκέσει μέχρι τις 27 Απριλίου 2013 στην γκαλερί Μπαταγιάννη στο Κολωνάκι.

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 11.00 -14.00 και 18.00-21.00, Σάββατο 11.00 -15.00

Ελένη Ζυμαράκη