Jia, The Chinese Version / Infosphere, ZKM | Center for Art and Media
Πολιτιστική θηριωδία δεν είναι μόνο η συστηματική καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς από τον Isis· σύμφωνα με το «The Chinese Version» της Jia που παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο ZKM | Center for Art and Media της Καρλσρούης ως μέρος της έκθεσης Infosphere, το Πρόγραμμα Απλούστευσης (ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 και παραμένει δια νόμου) στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αποτελεί μια πιο φιλόδοξη θηριωδία από αυτή που διέπραξε ο Isis με στόχο το ηλικίας άνω των 3.300 χρόνων κινεζικό σύστημα γραφής.
Το «The Chinese Version» είναι μια σειρά ζωγραφικής κινεζικών χαρακτήρων ταξινομημένων σύμφωνα με κριτήρια συμμετρίας παρά σημασιολογίας, τα οποία παραπέμπουν στην ακραία λογοκρισία που επιβλήθηκε στη χώρα της Jia που «όχι μόνο περιόρισε την έκφραση, αλλά επίσης, ως ένα βαθμό, περιόρισε την ικανότητα σύλληψης συγκεκριμένων ιδεών».
Η Jia γεννήθηκε στο Πεκίνο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και σήμερα ζει και εργάζεται στο Βερολίνο.
Έχει σπουδάσει αρχιτεκτονική, ερμηνεία και λογοτεχνία. Το έργο της συνδυάζει πτυχές της σύγχρονης δυτικής (δυτικοποιημένης) τέχνης με ερμηνείες της παραδοσιακής κινεζικής σκέψης και πρακτικής.
Η Jia μίλησε για το «The Chinese Version», τη ζωή, το έργο και την τέχνη της στην Ελένη Ζυμαράκη Τζώρτζη.
E.Z. Το έργο σας The Chinese Version παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο ZKM | Center for Art and Media ως μέρος της έκθεσης Infosphere.
Ποια είναι η φύση της σχέσης μεταξύ αυτών των δύο εννοιών, The Chinese Version και Infosphere;
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η ‘Chinese Version’ της ‘Infosphere’;
Ο Peter Weibel επινόησε τον όρο infosphere για να γίνει ένας παραλληλισμός με την ατμόσφαιρα [atmosphere], έτσι ώστε να υποδηλώνεται ότι τα δεδομένα και η μετάδοσή τους έχουν γίνει τόσο απαραίτητα για την ανθρώπινη ζωή, όσο και η ίδια η ατμόσφαιρα που αναπνέουμε. Στο πλαίσιο αυτής της γενικής κατηγορίας συνυπάρχουν πολλά καλλιτεχνικά θέματα, αλλά πάντοτε με την έμμεση αναγνώριση ότι αυτά εμφανίζονται σε μια παγκόσμια κατάσταση που έχει δημιουργήσει η Infosphere.
Ένα ενδεχομένως θετικό αποτέλεσμα αυτού είναι ότι καμία κουλτούρα δεν χρειάζεται πλέον να έχει το μονοπώλιο ή ακόμη και μια προνομιακή θέση όσον αφορά τη συζήτηση για την παγκόσμια τέχνη και την παραγωγή επειδή, παρά τις σχετικά αναποτελεσματικές προσπάθειες ορισμένων κυβερνήσεων να περιορίσουν και να ελέγξουν την Infosphere, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε πρόσβαση σε πολλές απ’ αυτές τις πληροφορίες, οι οποίες περιλαμβάνουν το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την επικοινωνία με SMS, καθώς και νέα μέσα που συνεχίζουν να εξελίσσονται και να πολλαπλασιάζονται. Με την ίδια λογική, αυτή η κατάσταση οδηγεί σταδιακά σε μια απογκετοποίηση της πολιτιστικής παραγωγής που εννοιολογικά ή γεωγραφικά βρίσκεται έξω από τις παραδόσεις των Δυτικών αστικών κέντρων, τόσο στην παρουσίαση όσο και στη διάδοσή της. Σαφώς, αυτό δε σημαίνει παγκοσμιοποίηση με την έννοια κάποιας κοινότυπης συλλογικής ομογενοποίησης που θα ακύρωνε τις τοπικές πολιτιστικές ιστορίες και προελεύσεις που συνεχίζουν να διαπνέουν έργα τέχνης. Καλλιτέχνες από οποιαδήποτε κουλτούρα είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιούν ή όχι τέτοιες εμπνεύσεις, αλλά δεν πρέπει πλέον να τις θυσιάζουν για «να εισέλθουν στον κόσμο».
Η σειρά The Chinese Version είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Μεταξύ άλλων, ασχολείται με ένα παγκόσμιο δεινό: την καταστροφή της κουλτούρας. Αλλά το κάνει χρησιμοποιώντας στοιχεία της κινεζικής παράδοσης και της πρόσφατης καταστροφικής ιστορίας. Στην έκθεση Infosphere, αυτά τα έργα δεν γκετοποιούνται ως «κινεζική τέχνη» σε ένα πλαίσιο που περιορίζεται σε έργα άλλων Κινέζων καλλιτεχνών. Αντίθετα, εμμέσως παρουσιάζονται απλά ως σύγχρονη τέχνη και εμφανίζονται μαζί με έργα καλλιτεχνών από ίσως μια δωδεκάδα ή περισσότερες εθνικές καταγωγές και κάποιων που είναι εξίσου χαρούμενοι να απαλλαγούν από οποιονδήποτε εθνικό συνειρμό στο έργο τους. Επιπλέον, η παρουσίαση των έργων στην έκθεση γίνεται σε συνεργασία με την εικονική διάδοσή της μέσω του πολύτιμου έργου του e-Flux και άλλων διαδικτυακών μέσων που φιλοξενούν την infosphere, συμπεριλαμβανομένου του Ex_posure.
Υπό αυτή την έννοια των συνθηκών της φύσης τους και της δυνατότητας παρουσίασής τους, τα έργα αυτά σχετίζονται άμεσα με την infosphere, αλλά είναι επίσης χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι τα έργα του The Chinese Version συνιστούν άρνηση του Προγράμματος Απλοποίησης Κινεζικών Χαρακτήρων που επιβλήθηκε με κυβερνητική εντολή το 1955 και είναι ακόμα σε ισχύ. Αυτή η υποβάθμιση της γραπτής γλώσσας είχε δύο πτυχές: πρώτον, επέβαλε επίσημες τροποποιήσεις που κατέστρεψαν την ικανότητά μας να διαβάζουμε παλαιότερα κείμενα· και δεύτερον, κατέστησε φτωχότερο το λεξιλόγιο απαλείφοντας τα δύο τρίτα περίπου των κινεζικών χαρακτήρων από το λεξιλόγιο εκείνων που επιτρεπόταν να δημοσιευθούν. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό ήταν ένα παράδειγμα μιας προσπάθειας μέσω της πολιτιστικής καταστροφής να δημιουργηθούν αυτοί ακριβώς οι περιορισμοί που η infosphere μάς βοηθά να ξεπεράσουμε.
Παρόλο που οι πίνακες του Chinese Version φαίνεται, με την πρώτη ματιά, να μην έχουν σχέση με την ψηφιακή τεχνολογία —είναι πίνακες που αποδίδονται με το χέρι σε καμβά και υπάρχουν λόγοι για τους οποίους αυτό είναι απαραίτητο, δεδομένου ότι αντιμετωπίζουν την πολιτιστική θηριωδία της καταστροφής της εικονογραφικής πτυχής των κινεζικών χαρακτήρων— στην πραγματικότητα, η σχηματική διαμόρφωση των μοτίβων που αποκαλύπτουν θα ήταν πρακτικά αδύνατη χωρίς ψηφιακά μέσα.
Παρά το γεγονός ότι είναι χαμηλής τεχνολογίας υλικά αντικείμενα, διαπερνούν, ανήκουν και βρίσκονται μέσα στην infosphere.
E.Z. Ζείτε στο Βερολίνο τα τελευταία πέντε χρόνια· τί σας λείπει περισσότερο από τη χώρα σας; Τί εκτιμάτε περισσότερο στο Βερολίνο;
Στην αρχή, μου έλειπε η κινεζική γλώσσα και η λογοτεχνία της. Και το τοπικό κινέζικο φαγητό! Αλλά κυρίως μου έλειπαν τα αγαπημένα μου βιβλία, κείμενα που είχα συνδέσει με τις παιδικές αναμνήσεις μου. Η απουσία τους πραγματικά μου δημιουργεί την αίσθηση μιας χαμένης νεότητας.
Αυτό που μου λείπει περισσότερο τώρα είναι ο κινεζικός τρόπος εργασίας. Η Κίνα ήταν πολύ πίσω από τις περισσότερες Δυτικές χώρες. Για να καλύψουν τη διαφορά, οι Κινέζοι αύξησαν την ταχύτητά τους να κάνουν πράγματα. Κάνοντας τη σύγκριση, μερικές φορές έχω την αίσθηση ότι ο ρυθμός του Βερολίνου μπορεί να είναι πολύ χαλαρός. Ίσως αυτό αφήνει περισσότερο χρόνο για προβληματισμό.
Πολλοί Κινέζοι, εκτός από την καθημερινή εργασία τους, έχουν και δευτερεύουσες επαγγελματικές ασχολίες. Δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι η έντονη πίεση της καθημερινής ζωής στην Κίνα κάνει δύσκολες την κινεζική εργασία και μελέτη. Σίγουρα δε μου λείπει ο αδυσώπητος αγώνας απλώς και μόνο για να έχω μια στέγη πάνω απ’ το κεφάλι μου ή όλες οι πιέσεις της κινεζικής καθημερινής ζωής, αλλά εκτιμώ τους ανθρώπους που εργάζονται και μελετούν σκληρά επειδή έχουν δεσμευτεί σε κάτι που είναι πολύτιμο για τους ίδιους και τους άλλους. Αν θέλουμε να πετύχουμε κάτι που να έχει γνήσια θετική αξία και όχι μόνο για τους εαυτούς μας, τότε αυτό χρειάζεται δουλειά και μάλιστα πολλή.
Όσο για το Βερολίνο, κάθε καλλιτέχνης νιώθει σαν στο σπίτι του. Είναι μια πόλη που τελικά έχει απελευθερωθεί απ’ τη βασανιστική ιστορία της με την ελπίδα να αποκαλύψει τα ιδανικά της στον κόσμο. Υπό αυτή την έννοια, η ιστορική κατάσταση της πόλης είναι παρόμοια με τις ζωές όλων των καλλιτεχνών που θέλουν να δημιουργήσουν κάτι νέο που είναι μεγαλύτερο από τη δική τους κατάσταση.
E.Z. Με ποιους τρόπους έχει επηρεαστεί η καλλιτεχνική σας γλώσσα από το γεγονός ότι χρειαζόσασταν μια ‘lingua franca’ για να εκφραστείτε και να επικοινωνήσετε στο νέο περιβάλλον μακριά απ’ τη γενέτειρά σας;
Αν φανταστούμε ότι η γλώσσα είναι σαν ένα πρόσωπο, η σύγχρονη Κινεζική είναι περισσότερο σαν ένα ζωηρό, ζωντανό πρόσωπο και η Κλασική Κινεζική σαν μια όμορφη γυναίκα από έναν παραδοσιακό κινεζικό πίνακα. Αλλά τα Αγγλικά για μένα είναι περισσότερο σαν τη δομή των οστών ενός πραγματικού προσώπου, σαν τον σκελετό – αλλά χωρίς τους μακάβριους συνειρμούς του όρου. Αυτό είναι εν μέρει ο λόγος που στη ζωγραφική μου δίνω στους κινεζικούς χαρακτήρες μια άλλη συμμετρική πτυχή, χωρίς σημασιολογία, προκειμένου να αποτυπώσω μια πτυχή της παραδοσιακής γλώσσας που της αφαιρέθηκε και να αναπαραστήσω το δίλλημα των μητρικών γλωσσών που είναι έρμαια της ίδιας τους της ιστορίας. Αυτό το πρόβλημα είναι πολύ έντονο στην Κινεζική, η οποία αποκόπηκε από τις παραδόσεις της με τη βία, αλλά είναι και ένα πρόβλημα που πλήττει όλες τις ζωντανές γλώσσες.
E.Z. Το The Chinese Version είναι μια σειρά από πίνακες κινεζικών χαρακτήρων με τη μορφή τυπωμένων κειμένων. Θα μπορούσατε να σχολιάσετε περαιτέρω τα ζητήματα που προκύπτουν από αυτές τις επιλογές;
Ο Wittgenstein έγραψε: «Τα όρια της γλώσσας μου ορίζουν τα όρια του κόσμου μου». Έχοντας χάσει το περιβάλλον της κινεζικής γλώσσας, καθώς και με τα όρια των γερμανικών και των αγγλικών μου, η τέχνη ως παγκόσμια γλώσσα μου επιτρέπει να ανακτήσω τη δική μου έκφραση. Μ’ αυτόν τον τρόπο συνέλαβα πρώτη φορά τη σειρά ζωγραφικής με βάση κινεζικούς χαρακτήρες: The Chinese Version.
Οι κινεζικοί χαρακτήρες είχαν ιστορία ως ανεπτυγμένο σύστημα γραφής για όχι λιγότερο από 3.300 χρόνια. Σε αντίθεση με τα αλφαβητικά συστήματα γραφής, οι κινεζικοί χαρακτήρες δεν αντιπροσωπεύουν ήχους, ακόμη και αν υπάρχουν ήχοι που συνδέονται με αυτούς. Αντίθετα, είναι σύμβολα που αποδίδουν έννοιες. Το An Analysis and Explanation of Characters που γράφτηκε απ’ τον Xu Shen στις αρχές του πρώτου αιώνα μ.Χ. περιέγραφε τους τρόπους δημιουργίας των κινεζικών χαρακτήρων στα αρχαιότερα γνωστά στάδια της γραπτής Κινεζικής. Το πρώτο σημαντικό κριτήριο ήταν εικονογραφικό. Για αφηρημένες έννοιες που δεν ευνοούσαν την εικονογραφική αναπαράσταση, οι αρχαίοι Κινέζοι ανέπτυξαν την προσδιοριστική μέθοδο. Πρόσθεσαν ένα σύμβολο σε ένα σχέδιο για να προσδιορίσουν την έννοια. Η συνδυαστική μέθοδος συνδύαζε δύο υπάρχοντα εικονογραφήματα προκειμένου ο αναγνώστης να συμπεράνει το νόημα. Ένας άλλος συνδυασμός είναι ένα εικονογραφικό στοιχείο για την εξήγηση του νοήματος, προστιθέμενο σε ένα άλλο που συνδέεται με έναν σχετικό ήχο (σε αντιδιαστολή προς την πιστή φωνητική απόδοση) και το νόημα ολόκληρου του χαρακτήρα. Δανείζονται κι άλλα για να αναπαραστήσουν μια άλλη έννοια με την ίδια προφορά.
Σταδιακά οι κινεζικοί χαρακτήρες, συμπεριλαμβάνοντας διάφορες γραμμές, τελείες και άγκιστρα που προέρχονταν από τα αρχαία εικονογραφήματα, έγιναν όλο και πιο συμβολικοί. Αυτή η οργανική ανάπτυξη συνεχίστηκε μέχρι που έσπασε το 1955 όταν η Λαϊκή Δημοκρατία επέβαλε τη λεγόμενη απλοποίηση των κινεζικών χαρακτήρων. Η οδηγία αυτή είχε δύο στόχους: την απλοποίηση της δομής ή του αριθμού των γραμμών στους χαρακτήρες και μια μείωση στον αριθμό των χαρακτήρων. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο άλλαξε η μορφή των χαρακτήρων, αλλά και χιλιάδες χαρακτήρες απλά εξαφανίστηκαν απ’ το κινεζικό λεξιλόγιο.
Η πρόφαση για αυτή την οδηγία ήταν η αύξηση του αλφαβητισμού, αλλά τα ποσοστά αλφαβητισμού στο Χονγκ Κονγκ και την Ταϊβάν είναι υψηλότερα από εκείνα της ηπειρωτικής Κίνας, παρά το γεγονός ότι οι διοικήσεις τους ποτέ δεν υιοθέτησαν απλοποιημένους χαρακτήρες και ποτέ δεν περιόρισαν τον αριθμό των χαρακτήρων.
Από την άποψη της γλώσσας, το Πρόγραμμα Απλοποίησης ήταν μια πολύ πιο φιλόδοξη πολιτιστική αγριότητα από αυτή των Ταλιμπάν που ανατίναξαν το Bamiyan Buddhas. Ήταν πιο ακραίο απ’ τη λογοκρισία επειδή όχι μόνο περιόριζε την έκφραση, αλλά και, ως ένα βαθμό, περιόριζε τη δυνατότητα σύλληψης συγκεκριμένων ιδεών.
Στο έργο μου έχω χρησιμοποιήσει Απλοποιημένους χαρακτήρες, αλλά τους έχω αναμείξει με «χαμένους» χαρακτήρες που δεν χρησιμοποιούνται πλέον ή απαγορεύονται απ’ την Απλοποίηση. Είναι φτιαγμένοι να μοιάζουν σαν τυπωμένοι, αλλά ο κάθε ένας είναι ζωγραφισμένος στο χέρι με πινέλο σαν παραδοσιακή καλλιγραφία. Στα έργα αυτά, η διάταξη των χαρακτήρων δεν έχει καμία λεξιλογική ή σημασιολογική σχέση. Αντιθέτως, η σχέση τους είναι εντελώς σχηματική. Ταυτόχρονα, τα έργα αυτά αφαιρούν απ’ τους απλοποιημένους χαρακτήρες τον προπαγανδιστικό ρόλο για τον οποίο προορίζονταν και τους επιστρέφουν μια οπτική αισθητική. Ένας άλλος τρόπος να το πούμε αυτό είναι ότι μπορεί κανείς να επιστρέψει μια οπτική αισθητική στους Απλοποιημένους χαρακτήρες, αλλά μόνο εξαλείφοντας τις λεξιλογικές ή σημασιολογικές σχέσεις τους. Σε τελική ανάλυση, αυτό γίνεται επίσης για να επιστραφεί στους κινεζικούς χαρακτήρες ο κρίσιμος ρόλος τους, αλλά εξ’ ολοκλήρου μέσω της εικαστικής φόρμας. Επιπλέον, το έργο μου χρησιμοποιεί μια γραμματοσειρά που εφευρέθηκε μετά τη βιομηχανική επανάσταση για τυπογραφεία που εισήχθησαν στην Ιαπωνία και την Κίνα. Αυτή η γραμματοσειρά θυμίζει τη εκμηχάνιση για την παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων «τέλεια» φτιαγμένων από τη μηχανή. Δεν υπάρχει καμία εκφραστική ελευθερία· το καθετί συμμορφώνεται με μια άκαμπτη προσταγή ώστε να συνάδει με το κυβερνητικό πρότυπο – ανεξάρτητα απ’ την ατομική βούληση. Στο τέλος, οι χαρακτήρες γίνονται η φωνή εκείνων που έχουν χάσει τη βούλησή τους.
Οι γλώσσες είναι δυναμικές και αναπτύσσονται συνεχώς ακολουθώντας κατά πόδας την ιστορία. Αλλά η εσκεμμένη καταστροφή της κινεζικής γραπτής γλώσσας σε τέτοιο βαθμό είναι ένα σύμπτωμα μιας ιστορικής τάσης που συνεχίζεται σε πολλά μέρη του πλανήτη μέχρι σήμερα. Υπό την έννοια αυτή, πιστεύω ότι το έργο μου που χρησιμοποιεί κινεζικούς χαρακτήρες και δεν είναι μόνο «κατασκευασμένο στη Γερμανία», αλλά του δόθηκε και η ευκαιρία να κατασκευαστεί στη Γερμανία, απευθύνεται σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Η ελπίδα μου είναι ότι το έργο αυτό θα αφυπνίσει ανθρώπους από πολλά έθνη να προβληματιστούν σχετικά με το τι έχουμε χάσει απ’ τις κουλτούρες μας και πόση απ΄ την παγκόσμια πολιτιστική μας κληρονομιά συνεχίζει να καταστρέφεται σκόπιμα από φαύλες ιδεολογίες για τις οποίες η καταστροφή της κουλτούρας είναι απλώς ένα προοίμιο της καταστροφής της ανθρωπιάς μας και στη συνέχεια της καταστροφής των ανθρώπινων όντων.
E.Z. Ζούμε σε ταραγμένους καιρούς· ποιος πιστεύετε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος της τέχνης; Οι καλλιτέχνες πρέπει να εναντιώνονται ή να κρατούν απόσταση από την άσχημη πραγματικότητα;
Ελπίζω ότι ο κόσμος θα συμπεράνει από το έργο και τις δηλώσεις μου ότι η κοινωνική ενασχόληση του καλλιτέχνη και του έργου τέχνης δεν είναι μόνο θέμα καθήκοντος αλλά αναγκαιότητας. Η τέχνη πάντα θα λέει πολλά για την κοινωνία απ’ την οποία πηγάζει, είτε αυτό είναι η πρόθεση του καλλιτέχνη είτε όχι, και επομένως καλό είναι ο καλλιτέχνης να το λαμβάνει αυτό υπόψη του ή τουλάχιστον να προσπαθεί να έχει κάποιον ρόλο στον καθορισμό του. Διαφορετικά, ο καλλιτέχνης διακινδυνεύει ν’ αφήσει τους άλλους να καλύψουν το κενό σε ένα έργο που δεν έχει πλήρως ολοκληρωθεί. Από την άλλη πλευρά, η τέχνη δεν μπορεί να είναι προπαγάνδα χωρίς να πάψει να είναι τέχνη, επειδή θα εξαρτιόταν πάρα πολύ από κάτι που ήδη υπάρχει. Θα ήταν πολλά αυτά που δεν θα καθορίζονταν απ’ τον καλλιτέχνη. Η τέχνη θα γινόταν εικονογράφιση. Αυτός είναι ο λόγος που σήμερα έχουμε την τάση να γελάμε με τον Σοσιαλιστικό Ρεαλισμό και σχεδόν κανείς δεν τον παίρνει στα σοβαρά ως τέχνη. Η Guernica του Picasso και η The Third of May 1808 του Goya δεν είναι ούτε προπαγάνδα ούτε εικονογράφιση επειδή καταφέρνουν να γίνουν καθολικά «κατηγορώ» όλων των θηριωδιών, των οποίων η εικαστική γλώσσα δημιουργείται εξ’ ολοκλήρου απ’ τους καλλιτέχνες και με γνήσια συναισθηματική δύναμη. Πολλοί από εμάς δε γνωρίζουμε καν για τις συγκρούσεις που τα ενέπνευσαν ή για τις θεωρίες των ιδεολογιών τους, αλλά κανείς απ’ όσους τα βλέπουν δεν μπορεί να κάνει λάθος για το τι είναι. Αυτό δεν σημαίνει ότι η τέχνη πρέπει να βασίζεται στην τυπική γλώσσα του παρελθόντος ή ότι όλα τα έργα τέχνης θα πρέπει να δημιουργούν προβληματισμούς για τέτοιου είδους βίαιες αδικίες. Κάποιες φορές αφορά πράγματα που μόλις και μετά βίας θα προσέχαμε αν δεν εμπνεόμασταν από τους καλλιτέχνες.
Παρόλο που υπάρχει μια Δυτική παράδοση Θεσμικής Κριτικής (με την οποία, όπως οι περισσότεροι αναγνώστες γνωρίζουν, εννοούμε κριτική ιδρυμάτων τέχνης), πολύ λιγότερο συχνά γίνεται κριτική για την κενότητα και την επιπολαιότητα που πλήττει την ίδια την καλλιτεχνική παραγωγή. Στην εγκατάστασή μου Untitled (ένα συνδυασμό εγκατάστασης κειμένου και performance), συγκέντρωσα τους τίτλους περισσότερων από ενενήντα χιλιάδων εκθέσεων που πραγματοποιήθηκαν σε δημόσια ιδρύματα και γνωστές ιδιωτικές γκαλερί διεθνώς τα τελευταία δέκα χρόνια και τους κόλλησα στους τοίχους και στην οροφή του εκθεσιακού χώρου σαν να ήταν συστατικά μιας και μόνο πρότασης, μια διάταξη που τους απογυμνώνει από τις αρχικές τους σημασίες και καθιστά δυνατές πολλές εναλλακτικές πιθανές σημασίες μέσω της κατά σειρά παράθεσής τους. Στην αρχή, το κοινό αναπόφευκτα νομίζει ότι διαβάζει κάτι σαν ένα μακροσκελές αφηγηματικό ποίημα αλλά, όσο περισσότερο συνεχίζει, τόσο περισσότερο μοιάζει με ανοησίες. Η ιδέα άρεσε σε έναν διευθυντή μουσείου. Έδειξε έτοιμος να συμφωνήσει να τη συμπεριλάβει σε μια έκθεση, αλλά στη συνέχεια, διαβάζοντας τη διαδοχή των τίτλων, η έκφρασή του άλλαξε και ξαφνικά είπε: «Βλέπω ότι έχετε συμπεριλάβει κάποιους τίτλους από δικές μου εκθέσεις εδώ». Στη συνέχεια αρνήθηκε να το παρουσιάσει ως performance. Σκέφτηκα ότι, τουλάχιστον, προκάλεσε τον αναστοχασμό κάποιου.
E.Z. Θα μπορούσατε να σχολιάσετε την ταυτότητα της σύγχρονης κινεζικής τέχνης και τη θέση της στην παγκόσμια καλλιτεχνική σκηνή;
Σπάνια σκεφτόμαστε τόσο πολύ την εθνική καταγωγή ενός Δυτικού καλλιτέχνη, εκτός εάν αυτή συνδέεται άμεσα με το αντικείμενο του ίδιου του έργου. Και όταν πρόκειται για τις πλέον ενδιαφέρουσες σύγχρονες εκθέσεις, έχουμε όλο και λιγότερες πιθανότητες να δούμε τους καλλιτέχνες να κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την εθνική τους καταγωγή. Φανταστείτε στο Witte de With ή στο Moderna Museet να βλέπατε διδακτικές ανασκοπήσεις όπως “German Art” ή “American Art” αντί του Art in the Age of Asymmetrical Warfare ή After Babel. Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχει χώρος για διδακτικές ανασκοπήσεις, αλλά πιστεύω ότι η έκθεση και η υποδοχή της κινεζικής τέχνης κινούνται γοργά αφήνοντας πίσω την προηγούμενη γκετοποίησή τους. Ανοιχτόμυαλοι επιμελητές εκθέσεων βλέπουν πέρα από την εθνική καταγωγή των καλλιτεχνών και αντιμετωπίζουν τους Κινέζους καλλιτέχνες με σεβασμό. Αυτός ο σεβασμός συνεπάγεται εξίσου την κριτική και την ενσωμάτωση στον κόσμο.
E.Z. Γιατί αποφασίσατε να γίνετε καλλιτέχνης;
Πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες δεν το σκέφτονται συχνά αυτό γιατί η παρόρμηση να κάνεις τέχνη είναι τόσο φυσική και τόσο απαραίτητη όσο και η αναπνοή. Μελέτησα κινεζική ζωγραφική με μελάνι από την ηλικία των 6 και στη συνέχεια, στην ηλικία των 12-15, μελέτησα το Δυτικό σχέδιο και τη ζωγραφική. Ο μοναδικός λόγος που δεν σπούδασα σε κάποια ακαδημία τέχνης ήταν λόγω του διαζυγίου των γονιών μου. Εκείνη την εποχή, τα δίδακτρα για την ακαδημία τέχνης ήταν τέσσερις φορές ακριβότερα από ένα κανονικό πανεπιστήμιο. Έτσι σπούδασα Αρχιτεκτονική η οποία, για μένα, είναι σχετικός τομέας. Μετακόμισα στο Βερολίνο για να έχω την ευκαιρία να κάνω αυτό που πραγματικά ήθελα απ’ την αρχή και κατάφερα να κάνω την τέχνη το επίκεντρο της ζωής μου.
E.Z. Τα μελλοντικά σας σχέδια είναι…
Για έκθεση στο Ντίσελντορφ την επόμενη χρονιά ετοιμάζω μια νέα performance με τίτλο Wandering, η οποία θα περιλαμβάνει κινεζικά ποπ τραγούδια από κάθε δεκαετία από την έναρξη της εισβολής της Δυτικής μαζικής κουλτούρας στην Κίνα. Στην ταχύτητα και διάχυση των επιρροών της ποπ κουλτούρας υπάρχει μια αναλογία και με τον κόσμο της τέχνης όπου, προκειμένου να εισέλθουν στη συζήτηση για τη σύγχρονη τέχνη, οι καλλιτέχνες παροτρύνονται να αποδέχονται μια πολιτιστική επιταγή καθολικότητας ισοδύναμη με ένα Δυτικό όραμα.
Και, από την σειρά The Chinese Version, σκοπεύω να δημιουργήσω μια νέα σειρά Windows για να αναπαραστήσω τον χαμένο κινεζικό χαρακτήρα μέσω μιας παραδοσιακής κινεζικής τεχνικής κεντήματος που δημιουργεί διαφορετική κάθε φορά εικόνα στην μπροστινή και στην πίσω πλευρά.
Ένα άλλο έργο σχετικό με τη γλώσσα αφορά τη γραφή Braille, την απτική γλώσσα κειμένου των τυφλών.
Ένα έργο τέχνης έξω από τους παραδοσιακούς εκθεσιακούς χώρους αφορά μια μη-κερδοσκοπική οργάνωση που έχω ιδρύσει και ονομάζεται Open Construction Site (www.openstructionsite.org), η οποία, μεταξύ άλλων, μετατρέπει εργοτάξια σε προσωρινούς δημόσιους χώρους τέχνης. Η ενσωμάτωση κατανοητής υψηλής τεχνολογίας και αισθητικής μπορεί να έχει θετική επίπτωση στο περιβάλλον εκείνων που ζουν κοντά σε εργοτάξια, κάτι που συχνά σημαίνει εκατομμύρια ανθρώπων σε αστικά κέντρα, αλλά μπορεί και να σημαίνει ανθρώπους σε μικρά χωριά της υπαίθρου.
Ετοιμάζω επίσης ένα καινούργιο ηλεκτρονικό πολιτιστικό περιοδικό που ονομάζεται Corn.
ZKM | Center for Art and Media, Karlsruhe, Germany
GLOBALE/Infosphere, 05.09.2015 – 31.01.2016:
http://zkm.de/en/event/2015/09/globale-infosphere
Jia, The Chinese Version:
http://jiaindexcom.domain.com/jiaindex/the-chinese-version/