Από το γνωστό και ευρύτατα διαδεδομένο από την αρχαιότητα είδος αγγείου, τον αμφορέα, είναι εμπνευσμένη η ομώνυμη σειρά έργων του εικαστικού Φώτιου Μπάλα.

Με το ιδιαίτερα ευρηματικό, τολμηρό και παιχνιδιάρικο ύφος του καταφέρνει να συνδυάζει, να δίνει νέα πνοή και να μετουσιώνει φαινομενικά αταίριαστα στοιχεία και υλικά σε ελκυστικές, οικείες, φρέσκιες εκδοχές και συνευρέσεις, που αντανακλούν την εποχή του και κυρίως τον ίδιο.

Η εικαστική έκφραση και δημιουργία του Φώτιου Μπάλα είναι εμποτισμένη με την αγάπη του για τη μόδα και τις αισθητικές αναζητήσεις της. Πολλά από τα έργα του αφορούν στο ανθρώπινο σώμα και συχνά μπορούν να φορεθούν από αυτό. Θα τον δούμε να φοράει στο πρόσωπο – εν είδει προσώπου ή προσωπείου; – αμφορείς του. Άλλωστε η σχέση μεταξύ των αρχαίων αγγείων και του ανθρώπινου σώματος είναι εγγενής κάτι που φαίνεται και στις ονομασίες των επιμέρους τμημάτων τους – το χείλος, ο λαιμός, ο ώμος, η κοιλιά, το πόδι…

Ο Φώτιος Μπάλας μας μίλησε για τους Αμφορείς στη συνέντευξη που ακολουθεί.

 

Ex_Πώς προέκυψε η επιλογή του αμφορέα, ενός τύπου αγγείου γνωστού από την αρχαιότητα, ως βάση για τη σειρά των ομώνυμων έργων σου;

Γενικά μου αρέσει να μελετώ αρχαίους πολιτισμούς. Έχω μία κρυφή αγάπη για την αρχαιολογία. Αυτό πιστεύω είναι κατά κάποιο τρόπο εμφανές και στις μάσκες που κάνω… Περνάω αρκετό από τον ελεύθερο μου χρόνο διαβάζοντας βιβλία ή παρακολουθώντας ντοκιμαντέρ ή ταινίες με τέτοια θεματολογία. Είναι κάτι που με ευχαριστεί και με εμπνέει. Οι αρχαίοι πολιτισμοί, η μυθολογία, η απαγορευμένη ιστορία, με εμπνέουν. Επίσης λατρεύω τον μινωικό πολιτισμό! Πριν από τρία χρόνια, είχα φτιάξει εντελώς αυθόρμητα μια σειρά από κουμπαράδες για μια έκθεση και το τελικό τους σχήμα, μου θύμισε πολύ τους αμφορείς και διάφορα άλλα κεραμικά δοχεία. Τότε προέκυψε η ιδέα. Όμως έγινε πράξη όταν βρέθηκα στο νέο εργαστήριο στην Αθήνα στο «Κτίριο 1» της Πινακοθήκης Βογιατζόγλου. Έχω πολλές ιδέες που δεν έχουν γίνει πράξη ακόμα… περιμένουν την κατάλληλη στιγμή. Επίσης, πέρα από τον αμφορέα πειραματίζομαι και με άλλα αντίστοιχα σχέδια που θα τα παρουσιάσω στο μέλλον.

Ex_Ποιος ήταν ο πρώτος αμφορέας που έφτιαξες και πότε;

Αυτός ήταν ο πρώτος που έφτιαξα πριν από ενάμιση χρόνο. Ήθελα απλά να ξεκινήσω να πειραματίζομαι με αυτό που είχα στο μυαλό μου από παλιότερα.

Ex_Οι Αμφορείς σου φέρουν έναν ισορροπημένα διαμορφωμένο διάκοσμο, με τη χρήση πληθώρας υλικών – εξαρτήματα, απομεινάρια αντικειμένων της καθημερινότητάς μας, κυρίως παιχνιδιών. 

Είναι καθαρά διακοσμητική η επιλογή και η χρήση τους ή ενυπάρχει μία αφηγηματική θεματογραφία στους αμφορείς σου;

Στους αμφορείς, η αρχική μου ιδέα ήταν να κάνω μία προσπάθεια μίμησης της φόρμας και των μοτίβων των αρχαίων αμφορέων χρησιμοποιώντας διάφορα υλικά, ευτελή και μη, από τον δικό μας πολιτισμό. Από χαλασμένα παιχνίδια, ρολόγια, κουτιά Coca-Cola, σεμεδάκια της γιαγιάς μου, self test, αναδευτήρες για καφέ, χάντρες, τσόφλια από ξηρούς καρπούς, αλυσίδες, κοσμήματα πολύτιμα και μη, κουμπιά και άλλα πολλά. Τα περισσότερα αντικείμενα που χρησιμοποιώ είναι είτε προσωπικά μου, είτε προέρχονται από ανθρώπους που είναι ή ήταν στην ζωή μου. Τίποτε από αυτά δεν είναι τυχαίο. Σε κάθε έργο υπάρχει μια θεματική, βάση της οποίας γίνεται και ο συνολικός διάκοσμος. Όλα τα αντικείμενα που χρησιμοποιώ εξυπηρετούν έναν σκοπό, τίποτα δεν τοποθετείται τυχαία και κάθε ένα ξεχωριστά συμβολίζει κάτι, οι συμβολισμοί είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του έργου μου. Στόχος μου είναι να δημιουργώ μια σειρά έργων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευρήματα μιας «αρχαιολογικής ανασκαφής» από το μακρινό μέλλον.

Ex_Η ποπ αισθητική που αποπνέουν οι Αμφορείς προδιαθέτει τον θεατή για μία πρόθεση σάτιρας από πλευράς σου. Υπάρχει στη δουλειά σου η πρόθεση να σατιρίσεις; αν ναι, τι;

 Φυσικά και υπάρχει. Η σάτιρα και η ειρωνεία είναι βασικά χαρακτηριστικά του έργου μου γενικότερα. Είναι επίσης χαρακτηριστικά που έχω και σαν άνθρωπος στην ζωή μου. Στο έργο εστιάζω κυρίως στο να σατιρίζω ό,τι με ενοχλεί στην εποχή μας. Την έλλειψη κοινωνικής ενσυναίσθησης, τον κακοήθη ναρκισσισμό, την ματαιοδοξία, τις ψεύτικες- μη ουσιαστικές σχέσεις, τις ανασφάλειες, τα κοινωνικά προσωπεία που φοράει ο κόσμος, την ηλιθιότητα… και άλλα πολλά.

Ex_Ποια λειτουργία, ρόλο δίνεις στο χρώμα των αμφορέων;

Η επιλογή του χρώματος συνήθως γίνεται αυθόρμητα! Σε κάποιος προσπαθώ να μιμηθώ τους αρχαίους (π.χ. ερυθρόμορφος ρυθμός) και σε άλλους χρησιμοποιώ πολύ έντονα χρώματα όπως αποχρώσεις του ροζ ή του πράσινου ή παστέλ αποχρώσεις… Η επιλογή του χρώματος  γίνεται ανάλογα με το μήνυμα που περιέχει το έργο, πολλές φορές βέβαια, για οικονομικούς λόγους, περιορίζομαι και στα χρώματα που μπορεί να διαθέτω… όλα είναι σχετικά…

Ex_Συχνά οι καλλιτέχνες υιοθετούν μία εικαστική γλώσσα που καθιστά το έργο τους δύσκολα προσβάσιμο και αντιληπτό από το μη εξοικειωμένο με τη σύγχρονη τέχνη κοινό.

Συμβαίνει κάτι τέτοιο με τη δική σου δουλειά και αν ναι, τι συναισθήματα και σκέψεις σου προκαλεί;

Η «γλώσσα» που χρησιμοποιώ, θεωρώ ότι σε γενικές γραμμές είναι απλή. Με ενδιαφέρει αρκετά η αλληλεπίδραση με το κοινό σε πολλά επίπεδα. Βέβαια, υπάρχουν και φορές που αυτό γίνεται δύσκολα αντιληπτό όμως θεωρώ ότι και αυτό είναι υγιές. Όλα είναι μέσα στο «παιχνίδι». Δεν γίνεται ούτε να αρέσεις σε όλους ούτε να σε καταλαβαίνουν όλοι. Αν συνέβαινε αυτό, θα ένιωθα ότι κάτι κάνω λάθος… Συνεπώς, δεν με ενοχλεί. Έχω δεχτεί πολλές κριτικές, καλές και κακές. Και οι δύο μου είναι χρήσιμες, ειδικά αν συνοδεύονται από επιχειρήματα… Αν δεν το άντεχα αυτό, θα έκανα κάποιο άλλο επάγγελμα. Γνωρίζω ότι στο γεωγραφικό και κοινωνικό πλαίσιο που γεννήθηκα και ζω, η δουλειά μου δεν είναι πάντοτε εύκολα αντιληπτή ούτε εύκολα «εμπορική». Τελευταία κάνω σκέψεις για να φύγω. Για να είμαι όμως απόλυτα ειλικρινής, κυρίως με ενοχλεί στην προσωπική μου ζωή. Εκεί μόνο μου είναι δύσκολο και με ενοχλεί. Αν για παράδειγμα, είμαι ερωτευμένος και δημιουργήσω ένα έργο ή ένα πορτραίτο και το προσφέρω στο πρόσωπο που με ενδιαφέρει και διαισθανθώ ότι δεν υπάρχει εκτίμηση ή κατανόηση, εκεί νιώθω απαίσια. Και θυμώνω με τον εαυτό μου. Και ξενερώνω. Συναισθήματα που δεν τα εκφράζω και τα κρατάω για εμένα. Όμως κανένας δεν φταίει για το μυαλό και την αντίληψη που κουβαλάει ούτε φταίει για το «πόσο» διαθέτει από αυτά… Έτσι είναι η ζωή και αυτό κατά κάποιο τρόπο, είναι επίσης υγιές…

Ex_Η αγάπη και η ενασχόλησή σου και με τον τομέα της μόδας είναι γνωστή.

Είναι ίσως πιο εύκολο να αντιληφθεί κανείς τους τρόπους με τους οποίους η τέχνη επιδρά και διαμορφώνει τη μόδα και γενικότερα την αισθητική της.

Με ποιους τρόπους όμως μπορεί να συμβαίνει το αντίθετο;

Η μόδα, σε ένα γενικότερο πλαίσιο, δεν έχει να κάνει μόνο με τον τρόπο που ντυνόμαστε. Έχει να κάνει και με το τι μουσική ακούμε, τι φαγητό τρώμε, πώς επιλέγουμε να ψυχαγωγηθούμε, πώς μιλάμε, πώς περπατάμε και άλλα πολλά. Η μόδα, εμπνέεται από την ζωή και την εξέλιξη της και επηρεάζεται από κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες. Συνεπώς, μπορεί να συμβεί και το αντίθετο, δηλαδή να επιδράσει και να επηρεάσει την τέχνη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι, συνειδητοί και μη. Τους τρόπους, ακόμα και αν τους γνωρίζω, δεν θα τους μοιραστώ.

Ex_Η αμφιλεγόμενη σχέση της μόδας με το ανθρώπινο σώμα και την ψυχή υπήρξε πρόσφατα το αντικείμενο διερεύνησης της έκθεσης MIRROR MIRROR –Fashion & the Psyche στο Μουσείο Μόδας της Αμβέρσας.

Ποια είναι η δική σου εικαστική προσέγγιση, δεδομένης και της σχέσης σου με τη μόδα, όσον αφορά στο ανθρώπινο σώμα και την ψυχή;

Εξαιρετική έκθεση η συγκεκριμένη με δυνατή επιμέλεια και θα ήθελα πολύ να την είχα απολαύσει από κοντά. Σε προσωπικό επίπεδο, οτιδήποτε δημιουργώ και μπορεί να είναι ΚΑΙ φορέσιμο (κόσμημα, μάσκα, στέμμα, καπέλο) αντανακλά και ένα κομμάτι του ψυχικού μου κόσμου την εκάστοτε στιγμή. Ο ψυχικός μας κόσμος είναι ανεξάντλητος! Η σχέση που έχω με την μόδα είναι απλά ένα παιχνίδι. Απλά μου αρέσει να παίζω. Ως εκεί. Το ανθρώπινο σώμα θεωρώ ότι αποτελεί τεράστια πηγή έμπνευσης όμως ταυτόχρονα είναι αρκετά περιοριστικό ως καμβάς. Έχει αρχή και τέλος. Όπως και η μόδα. Η τέχνη, όπως η ευφυία και η βλακεία, δεν έχει τέλος…

 

ΦΩΤΙΟΣ ΜΠΑΛΑΣ, ΑΜΦΟΡΕΙΣ

VOLTO Concept Space, Antiparos

17/08 – 06/09 2023