Ex_pose: Charles Sandison, Interview
Οι συναρπαστικές ψηφιακές τοιχο-γραφίες του Charles Sandison ζωντανεύουν στους τοίχους της γκαλερί Bernier-Eliades στη δεύτερη ατομική του έκθεση στο χώρο αυτό, που θα διαρκέσει μέχρι και τις 28 Φεβρουαρίου. Έχοντας ως βασικό του μέσο “το σκοτάδι” ο Σκωτσέζος καλλιτέχνης, που ζει και εργάζεται στη Φινλανδία, χρησιμοποιεί τις λέξεις, το χώρο, την αρχιτεκτονική, το φως, τη φύση, την επιστήμη τα οποία και μεταφράζει σε πηγαίο κώδικα Η/Υ δημιουργώντας μια νέα οπτική γλώσσα που προβάλλει με τη βοήθεια εγκατεστημένων βιντεοπροβολέων στο χώρο. Στην ουσία προβάλλει πάνω σε αρχιτεκτονικά στοιχεία κυρίως λέξεις, οι οποίες κινούνται, δομούν και αποδομούν μορφές, επικαλύπτονται, απομακρύνονται η μία από την άλλη…δημιουργώντας ιδιαίτερες και γοητευτικές προσομοιώσεις του φυσικού περιβάλλοντος: πότε θυμίζουν τη ροή ενός ποταμού ή τα κινούμενα σύννεφα και πότε τα έμβια όντα που κατοικούν σε αυτό. Οι θεατές γίνονται μέρος αυτού του συστήματος και της εξέλιξής του μέσω της επικάλυψης των προβαλλόμενων στοιχείων από τις σκιές τους καθώς περιηγούνται στην έκθεση.
Ο καλλιτέχνης, που παραβρέθηκε στα εγκαίνια της έκθεσης στις 24 Ιανουαρίου, απάντησε στις ερωτήσεις μας διαδικτυακά καθώς βρέθηκε αμέσως μετά στην Κωνσταντινούπολη προετοιμάζοντας νέα projects.
E.Z. Αυτή είναι η δεύτερη φορά που εκθέτεις τη δουλειά σου, στη γκαλερί Bernier- Eliades – η πρώτη ήταν το 2005. Με ποιο τρόπο έχεις εξελιχθεί καλλιτεχνικά από το 2005 και πώς αυτό είναι αισθητό/ορατό στη δουλειά σου;
Λοιπόν, η δεύτερη έκθεση ήταν μια επικίνδυνη ευκαιρία για ενδοσκόπηση. Είναι πάντοτε πρόκληση όταν δουλεύεις με ένα άυλο μέσο το οποίο συνδέεται στενά με την αρχιτεκτονική και με ζητήματα επικεντρωμένα στο χώρο. Το σχήμα και η δομή της γκαλερί επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το έργο. Επομένως, μια δεύτερη επίσκεψη στη γκαλερί απαιτεί έναν επαναπροσδιορισμό της σχέσης ανάμεσα στο χώρο και τα έργα, και το κοινό. Τα έργα «αναπτύσσονται» από τους τοίχους. Αυτά αποτελούν στην πραγματικότητα απλά ένα τρόπο να διερευνήσω την αρχιτεκτονική, τα περιβάλλοντα που οι άνθρωποι κατασκευάζουν και τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά που τα συνδέουν, τόσο φυσικά όσο και πνευματικά. Κάθε έκθεση είναι περισσότερο σαν μια performance, σαν ένα κοντσέρτο. Δεν μπορώ να μιλήσω για εξέλιξη ανάμεσα στο τώρα και στην προηγούμενη έκθεση. Μπορώ μόνο να πω ότι ένιωσα καλά και ταυτόχρονα υπήρχε η πρόκληση του να «αποδώσω». Νιώθω ότι επέζησα και υπάρχει λόγος ικανός για να συνεχίσω. Ζω στο μυαλό αλλά δημιουργώ από την καρδιά.
Ε.Ζ. Έχει ειπωθεί πως η περίοδος στην τέχνη που ονομάστηκε Μοντέρνα υπήρξε μια εποχή μετάβασης από την παραδοσιακή αναλογική τέχνη στη μεταμοντέρνα ψηφιακή τέχνη. Το πιστεύεις αυτό; Επιπλέον, ο Kandinsky αναφέρει ότι κάθε έργο τέχνης είναι παιδί της εποχής του. Η ψηφιακή τεχνολογία βρίσκεται στον πυρήνα της δουλειάς σου. Ζούμε πράγματι στην ψηφιακή εποχή της Τέχνης; ποια είναι η δύναμη και η δυναμική αυτού του μέσου; Και η ζωγραφική, έχει πεθάνει;
Πράγματι η τέχνη μου είναι η ζωή μου και εγώ είμαι προϊόν της εποχής κατά την οποία έχουμε προχωρήσει από το αναλογικό στο ψηφιακό. Είμαι απλά η έκφραση αυτής της παραδειγματικής στροφής των κόσμων. Ο ψηφιακός κόσμος στο λειτουργικό του επίπεδο είναι αόρατος. Βλέπουμε μόνο τις συνέπειες της κίνησης των άυλων δεδομένων. Διεισδύει όμως σε κάθε όψη της ύπαρξής μας. Εγώ σαν καλλιτέχνης προσπαθώ να αποκαλύψω την αόρατη φύση του ψηφιακού σύμπαντος και έστω και για λίγο να του δώσω σχήμα, φόρμα. Αν η ζωγραφική έχει πεθάνει; ας μη γινόμαστε παράλογοι! Η ζωγραφική είναι μια μορφή ανθρώπινης έκφρασης και όσο υπάρχει έστω και μία επιφάνεια και ένα μέσο για να αφήσεις τα ίχνη σου πάνω σε αυτό, θα το κάνεις. Αν δεν έφτιαχνα κώδικες για τον υπολογιστή, θα ζωγράφιζα. Πάντα σχεδιάζω. Είναι σημαντικό να υπάρχει μια φυσική διάσταση στην ανάπτυξη των άυλων λειτουργικών προγραμμάτων. Σε όλους είναι απαραίτητος ένας τρόπος οπτικοποίησης των ιδεών μας σε όσο το δυνατό πιο σύντομο χρονικό διάστημα.
Ε.Ζ. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των ψηφιακών σου εγκαταστάσεων είναι ότι αυτά δεν είναι στατικά, υπάρχει πάντα κίνηση η οποία συνδέεται με και παραπέμπει άμεσα στις έννοιες του χώρου και του χρόνου. Πόσο σημαντικά είναι τα δύο αυτά στοιχεία, ο χώρος και ο χρόνος, για το έργο σου και εξήγησέ μας πώς μεταχειρίζεσαι το χώρο και το χρόνο σε κάθε project που αναπτύσσεις.
Καθόλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης και της καλλιτεχνικής μου εξέλιξης αναζητούσα ένα μέσο που θα μου επέτρεπε, οπουδήποτε και αν ήμουν στον κόσμο, να εργάζομαι σαν να είμαι στο εργαστήριό μου καθώς και ένα τρόπο να αντιδρώ απέναντι στον κόσμο και να συνδέομαι με αυτόν διαμέσου της καλλιτεχνικής μου δημιουργίας όσο το δυνατό συντομότερα (όπως οι πίνακες των Ιμπρεσιονιστών “en plein air” ή όπως ο Terner δεμένος στο κατάρτι ενός πλοίου κατά τη διάρκεια μια καταιγίδας στη θάλασσα). Η δυνατότητα του να γράφω προγράμματα που χρησιμοποιούν την ικανότητα επεξεργασίας των υπολογιστών μου επέτρεψε το να μπορώ να πάρω μια ιδέα και να την εξελίξω μέσω του υπολογιστή. Θα μπορούσα στην πραγματικότητα να δημιουργήσω τα έργα μου σαν τοιχογραφίες, υπολογίζοντας με το χέρι, σβήνοντας και ξανασχεδιάζοντας τη θέση του κάθε ίχνους στον τοίχο. Το αποτέλεσμα που θα είχα δουλεύοντας δεκαετίες με το χέρι μπορώ να το έχω σε ένα λεπτό χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή. Είμαι ζωγράφος. Ζωγραφίζω μία εικόνα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Χρησιμοποιώ τον υπολογιστή όχι ως μέσο προσομοίωσης των ήδη υπαρχόντων εργαλείων αλλά για αυτό που μοναδικά μπορεί να επιτύχει και τούτο είναι να παραποιήσει το χρόνο καθώς και την ανθρώπινη αντίληψη για αυτόν.
Ε.Ζ. Ο Marcel Duchamp κάποτε ανέφερε ότι ο καλλιτέχνης δε μπορεί ποτέ να έχει πλήρη επίγνωση της αληθινής επίδρασης του έργου του και ότι το κοινό θα πρέπει πάντα να συμμετέχει σε μια συμπληρωματική δημιουργική διαδικασία μεταφράζοντάς το. Είσαι ένας καλλιτέχνης του κόσμου, το έργο σου έχει εκτεθεί σε όλο τον κόσμο. Ασπάζεσαι και επιδιώκεις μια τέτοιου είδους συμμετοχή του κοινού στη δημιουργική σου διαδικασία; απευθύνεσαι σε συγκεκριμένο κοινό κάθε φορά; Για παράδειγμα στην έκθεσή σου “Frame of Reference” στην Αθήνα υπάρχει η προβολή ενός αποσπάσματος από την Πολιτεία του Πλάτωνα. Έγινε αυτό το έργο ειδικά για την έκθεση στην Αθήνα; γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο κείμενο;
Ναι, το έργο «η Πολιτεία» έγινε ειδικά για την Αθήνα όπως και η επιλογή της χρήσης του ελληνικού αλφάβητου. Ήθελα ο ντόπιος επισκέπτης να ξεχάσει οτιδήποτε σε σχέση με τη συγκεκριμένη γλώσσα που χρησιμοποιείται – αν είχα χρησιμοποιήσει αγγλικά το έργο θα απαιτούσε στο μυαλό του Έλληνα θεατή ένα συνειδητό στάδιο μεταγλώτισης. Ήθελα να εστιάσει στην κίνηση καθώς και στην αυτό-δόμηση/από-δόμηση του κειμένου καθώς και στη φυσική οριοθέτησή του από τους τοίχους της γκαλερί και από τη σκιά του. Φυσικά δε μπορώ να το διαβάσω και ο θεατής μπορεί να αναρωτηθεί για τους λόγους που ένας Φινλανδός/Σκωτσέζος καλλιτέχνης θα χρησιμοποιούσε ένα κείμενο που δεν μπορεί να διαβάσει. Αυτή είναι μια διαδικασία εξισορρόπησης ανάμεσα στην προσπάθεια του καλλιτέχνη να προσεγγίσει ορισμένα μέρη της συνείδησης του θεατή εγκαταλείποντας την ίδια στιγμή την ασφάλεια της οικειότητας. Η συσχέτισή μου με αυτό το έργο θα είναι μικρότερη από τη δική σας. Η Αλληγορία του Σπηλαίου είναι το κλειδί για εσάς. Το Σπήλαιο είναι η Τεχνολογία.
Ε.Ζ. Ποιο θα ήταν το ιδανικό πλαίσιο για να εκθέσεις τη δουλειά σου;
Το εσωτερικό των κρανίων σας.
Ε.Ζ. Ανέφερε έναν καλλιτέχνη που σε έχει επηρεάσει σε βάθος και με ποιους τρόπους.
Αποτυπώματα χεριών, άγνωστος καλλιτέχνης, Cueva de las Manoς, Rio de las Pinturas, Αργεντινή, 8000 π.χ. Το ανθρώπινο αποτύπωμα, το αυτό-γραφο, το Εγώ -Είμαι, μια δήλωση του εαυτού και του τι κάνω. Η πρώτη γραπτή λέξη. Η πραγματική απαρχή της «Τεχνολογίας» – και για να παραθέσω κάτι από τον Heidegger, η λέξη τέχνη – techne είναι «η ονομασία όχι μόνο για τις δραστηριότητες και τις δεξιότητες του τεχνίτη αλλά επίσης και για τις τέχνες του μυαλού και τις Καλές Τέχνες»… η τέχνη, που υπήρξε στενά συνδεδεμένη με την ποίηση των αρχαίων Ελλήνων και επομένως συνδεδεμένη με την έννοια της φανέρωσης, της αποκάλυψης – διαδικασία τόσο ουσιαστική στην αναζήτηση της αλήθειας.
Γκαλερί Bernier-Eliades, Charles Sandison “Frame of Reference”.