Ex_pose: Kalliopi Lemos, Interview

Μία από τις συμμετοχές που ξεχωρίσαμε από την Art Athina 2015 – η οποία ολοκληρώθηκε πρόσφατα με μεγάλη επιτυχία – είναι της Καλλιόπης Λεμού που παρουσιάστηκε στην Nitra Gallery. Αυτό που είδαμε ήταν ένα κομμάτι της νέας της δουλειάς που εκτίθεται μέχρι και τις 9 Ιουλίου στην γκαλερί της Θεσσαλονίκης και που αποτελείται από μία ταινία μικρού μήκους, μία σιδερένια σφαίρα καθώς και επιτοίχιες εγκαταστάσεις μικτών μέσων και μικρά γλυπτά.

At the center of the world είναι ο τίτλος της ενότητας αυτής στην οποία η εικαστικός τοποθετεί τη γυναίκα κυριολεκτικά και μεταφορικά στο ‘κέντρο του κόσμου’. Θέση η οποία ακούγεται προνομιακή στην ουσία όμως πρόκειται για μία διαρκή προσπάθεια ισορροπίας ανάμεσα σε αντίρροπες εσωτερικές δυνάμεις ασφάλειας/φυγής, ελευθερίας/εγκλωβισμού, αυτοπραγμάτωσης/καταπίεσης.

Η Καλλιόπη Λεμού μέσα από μια σειρά μεγάλων εγκαταστάσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό εστιάζει στη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία αλλά και στα ανθρώπινα δικαιώματα γενικότερα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την εγκατάσταση At Crossroads/Στο Σταυροδρόμι με θέμα την λαθρομετανάστευση, που το 2009 στήθηκε μπροστά από την Πύλη του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο και είχε προκαλέσει αίσθηση.

Η έκθεση At the Center of the World συμμετέχει στο 4ο Φεστιβάλ Περφόρμανς Θεσσαλονίκής, μέρος του κεντρικού προγράμματος της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

Η Καλλιόπη Λεμού μίλησε στην Ελένη Ζυμαράκη Τζώρτζη.

E.Z. Το ταξίδι και ειδικότερα το ‘πέρασμα’, η ‘μετάβαση’ είναι ένα θέμα που επανέρχεται στο έργο σας. Ποιo ιδιαίτερο βάρος αλλά και σημασία έχει το θέμα αυτό για εσάς σε προσωπικό επίπεδο;

Το πέρασμα από την ζωή, η συνεχής ροή του χρόνου και των γεγονότων, η αίσθηση του οτι κυλάμε μέσα σε ένα ποτάμι, είναι μια αρχή που, όπως την όρισε και ο Ηράκλειτος με την φράση του (τα πάντα ρεί), με έχει απασχολήσει πολύ.

Εδώ περιλαμβάνεται και η έννοια του ταξιδιού καθώς και αυτή της συνεχούς μεταβολής και μετάβασης από ένα στάδιο της ζωής σε ένα άλλο, από τη ζωή στον θάνατο, αλλά και του όλου κύκλου της ζωής.

Ποια είναι η θέση του ανθρώπου μέσα σε αυτό το ρέον ποτάμι, η εμπειρία του και τι αποκόμισε από αυτό το ταξίδι είναι ζητήματα που εξετάζω στα έργα μου.

Ε.Ζ. Έχετε εκθέσει σε πολλές πόλεις του εξωτερικού, σε μουσεία, σε γκαλερί, στο δημόσιο χώρο. Νιώθετε την ανάγκη να συνδέετε κάθε φορά το έργο σας με το χωροχρονικό πλαίσιο στο οποίο κάθε φορά εντάσσεται, εκτίθεται;

Πάντα προσπαθώ να δείξω την δουλειά μου σε τόπο που να έχει εννοιολογική σημασία για το έργο. Γι αυτό και τις περισσότερες φορές έχω δείξει τα έργα μου μετά απο έρευνα και σκέψη εκεί που είχε σημασία, ώστε η έννοια του έργου να δυναμώνει.

Ε.Ζ. Στη νέα σας δουλειά με τίτλο At the center of the world που παρουσιάζεται αυτή τη στιγμή στην γκαλερί Nitra – μέρος της οποίας βλέπουμε στη φετινή Art Athina – εστιάζετε στη γυναίκα, την οποία τοποθετείτε στο κέντρο μίας μεταλλικής σφαίρας. Η αίσθηση που δίνει στον θεατή είναι εκείνη του θηράματος εγκλωβισμένου σε μία μεταλλική παγίδα. Σε ποιες περιπτώσεις ‘εγκλωβισμού’ της γυναίκας αναφέρεστε; έχει η ίδια μερίδιο ευθύνης για τον εγκλωβισμό της;

Το πρότζεκτ “Στο Κέντρο του Κόσμου” είναι ένα σύνολο έργων. Κέντρο του πρότζεκτ είναι μια σιδερένια σφαίρα την οποία κατασκεύασα ανάλογα με τα μέτρα μου, δηλαδή ενός κανονικού μεγέθους ανθρώπου όταν κάθεται κουλουριασμένος μέσα της. Όταν κάποιος βρεθεί μέσα στην σφαίρα ανακαλύπτει ότι μαζί με την αίσθηση του εγκλωβισμού χάνει και την ισορροπία του καθώς η σφαίρα συνεχώς κυλά. Την περφόρμανς αυτή κατέγραψα σε ένα βίντεο.

Παράλληλα κατασκεύασα μια σειρά επιτoίχιων μικρών εγκαταστάσεων που τα ονόμασα Boxed Worlds.

Mε όλα αυτά τα έργα θέλω να εκφράσω την ανάγκη του ανθρώπου γενικώς, και ειδικά της γυναίκας μιας και εγώ βλέπω τα πράγματα απο το δικό μου οπτικό πεδίο, για ψυχική ισορροπία και εσωτερική ελευθερία, καθώς αγωνίζεται καθημερινά με τις πιέσεις που δέχεται απο τους θεσμούς, την κοινωνία, τις υποχρεώσεις που ο ίδιος ανέλαβε και με τις άλλες που του επιβλήθηκαν.

Η γυναίκα, στο κέντρο της οικογένειας της με τις υποχρεώσεις προς τα παιδιά τον σύζυγο, το επάγγελμα, την κοινωνία και ακόμα τον ίδιο της τον εαυτό, προσπαθεί να βρει ισορροπία και αγωνιά για ψυχική διέξοδο απο τον κλοιό που την περικλείει ασφυκτικά.

E.Z. Στις επιτοίχιες εγκαταστάσεις μικτών μέσων πληροφορούμαστε ότι ένα από τα βασικά δομικά υλικά τους είναι το ανακυκλωμένο ξύλο από σκεπή παλαιού Γεωργιανού σπιτιού. Μιλήστε μας για αυτή την επιλογή σας και τον τρόπο με τον οποίο νοηματοδοτεί το At the Center of the World.

Οι επιτοίχιες εγκαταστάσεις, τα Boxed Worlds, είναι μικρόκοσμοι που συμβολίζουν τα σπίτια όπου ζούμε, όπου ‘εγκλωβίζουμε΄τη ζωή μας. Έτσι θέλησα να χρησιμοποιήσω και ένα υλικό που προέρχονταν από πραγματικές κατοικίες.

Ε.Ζ. Ποια πιστεύετε πως είναι η δύναμη αλλά και ο ρόλος της τέχνης στην εποχή που ζούμε;

Η τέχνη ήταν και είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο. Είναι μια ψυχική ανάγκη επικοινωνίας του άνθρώπου και το μέσον της τέχνης είναι μια εκλεπτυσμένη μορφή επικοινωνίας.

Σε εποχές που μας απασχολούν μεγάλα προβλήματα όπως η οικονομία, πόλεμοι, το μεταναστευτικό,η καταστροφή του περιβάλλοντος, η πτώση των αξιών, η τεχνη αποτελεί ένα πνεύμονα οξυγόνου για την ψυχή.

Kalliopi Lemos, http://kalliopilemos.com

Arts and the City/ Ex_pose:

http://www.artsandthecity.gr/article/Ex_pose:-Kalliopi-Lemos–At-the-Center-of-the-World/19437/