Ex_posure

Interviews

Massage the History

Massage the History / Iστορικό τεκμήριο & καλλιτεχνική πρακτική

Interview: Panos Giannikopoulos

 Ο τίτλος Massage the History ακούγεται προκλητικός για μία έκθεση που διοργανώνεται από και για έναν χώρο αρχείου. Για αυτό ακριβώς είναι και εξαιρετικά ενδιαφέρον! Πρόκειται για τον τίτλο της εικαστικής έκθεσης που επιμελείται αυτή την περίοδο στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Εικαστικής Τέχνης/ISET ο Πάνος Γιαννικόπουλος.

Στο πνεύμα των εκθέσεων που διοργανώνονται στον χώρο αυτό, όπου αρχειακό υλικό των εικαστικών τεχνών της χώρας μας φιλοξενείται, εμπλουτίζεται και αξιοποιείται από τη σύγχρονη εικαστική επιμέλεια – συχνά με εύστοχο και γόνιμο τρόπο – η έκθεση προσεγγίζει κριτικά ζητήματα διαμόρφωσης, αυθεντικότητας και αξιοπιστίας της κυρίαρχης ιστορικής αφήγησης. Παράλληλα εξετάζει εικαστικά νέους τρόπους πρόσληψης, αφήγησης και νοηματοδότησης του παρελθόντος μέσα από την προσωπική ματιά των τεσσάρων συμμετεχόντων καλλιτεχνών, της Ράνιας Μπέλλου, του Παύλου Νικολακόπουλου, του Αντώνη Πίττα και της Allyson Vieira.

Ο επιμελητής της έκθεσης, Πάνος Γιαννικόπουλος, μίλησε στο Ex_posure τόσο για τις θεωρητικές αναζητήσεις και τους προβληματισμούς που κατα-θέτει η έκθεση όσο και για τους καλλιτέχνες που επέλεξε και συμμετέχουν σε αυτή.

 Ποια ήταν η αφορμή, η αφόρμηση για αυτή την έκθεση;

Η έκθεση βασίζεται στο προσωπικό ενδιαφέρον για την ιστορική αφήγηση και τις σχέσεις εξουσίας που δημιουργούνται από και για αυτή. Δεν υπήρχε μια συγκεκριμένη αφορμή αλλά ένα επίμονο ενδιαφέρον για τις πολιτικές προεκτάσεις του ιστορικού λόγου και της διαχείρισης των τεκμηρίων. Οργανώσαμε αυτή την έκθεση Θεωρώντας ότι οι καλλιτέχνες μπορούσαν να προσεγγίσουν αυτά τα ζητήματα με έναν ιδιαίτερα δυναμικό τρόπο, επιτρέποντας πολλαπλές αναγνώσεις, παίζοντας με τα όρια ιστορικότητας- προσωπικής εμπειρίας και προτείνοντας νέους τρόπους θέασης της αφήγησης, με μόνιμα κριτικό βλέμμα και αναστοχαστικότητα. Η επιλογή του θέματος σχετίζεται επίσης με τον ίδιο το χώρο παρουσίασης. Το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης συγκροτεί ένα δυναμικό αρχείο καλλιτεχνών, οργανώνοντας παράλληλα εκθέσεις που σχετίζονται με την ιστορική καταγραφή, φέροντας στο προσκήνιο ζητήματα αρχειακότητας και προβάλλοντας σύγχρονα έργα καλλιτεχνών.

O τίτλος Massage the History προέρχεται από ένα στίχο των Sonic Youth.

Πώς προέκυψε και πώς ταίριαξε με αυτό που η έκθεση αποπειράται να ανιχνεύσει ή και να αφηγηθεί;

Η επιλογή του τίτλου έχει το στοιχείο του τυχαίου. Οι στίχοι έδεσαν με τις βασικές θεματικές της έκθεσης. Είχαν και το στοιχείο του παιχνιδιού το οποίο θεωρώ πολύ σημαντικό και λειτουργούσαν ως ρωγμή στην όποια σοβαροφάνεια. Επίσης η χρήση τους είναι ένας τρόπος να δείξει κανείς τη διαδικασία της μεταφοράς ενός θραύσματος πληροφορίας, την αποσύνδεση με το αρχικό πλαίσιο που από μόνο του είναι πολυσήμαντο και την κατασκευή νέων εννοιολογικων πλαισίων, νέων συνδέσεων – δυνατοτήτων, υπενθυμίζοντας όμως και τις παγίδες της ταύτισης με το υποτιθέμενο πραγματικό νόημα.

Με ποιο κριτήριο οδηγηθήκατε στην επιλογή των καλλιτεχνών που συμμετέχουν στην έκθεση;

Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση ασχολούνται συστηματικά με τις θεματικές που θίγει η έκθεση. Είναι επίσης όλοι καλλιτέχνες των οποίων το έργο παρακολουθώ τα τελευταία χρόνια και εκτιμώ πολύ.

Τι θα δει ο θεατής που θα επισκεφθεί την έκθεση Massage the History;

 Ο θεατής θα δει νέες παραγωγές αλλά και παλαιότερα έργα των Ράνια Μπέλλου, Παύλου Νικολακόπουλου, Αντώνη Πίττα και Allyson Vieira. Τα μέσα που χρησιμοποιούν οι καλλιτέχνες είναι σχέδιο, βίντεο, ζωγραφική, εγκαταστάσεις και γλυπτική.

Με ποιους τρόπους οι πέντε καλλιτέχνες αποπειρώνται να ανιχνεύσουν νέες μεθόδους πρόσληψης και αφήγησης της Ιστορίας;

Ο κάθε καλλιτέχνης προσεγγίζει τις αφηγήσεις και τις μεθόδους τρόπους πρόσληψης της Ιστορίας διαφορετικά. Η Μπέλλου χρησιμοποιεί θραύσματα και ίχνη του παρελθόντος , ημερολόγια γράμματα και καρτ ποστάλ από ξεχασμένα ιδιωτικά αρχεία και παράλληλα πραγματοποιεί ενδελεχή ιστορική έρευνα για την εκάστοτε εποχή αναφοράς της για να οδηγηθεί στα αραχνοΰφαντα σχέδιά της. Στοχεύει με αυτό τον τρόπο στη δημιουργία μιας νέας αφήγησης, μιας φανταστικής περιπλάνησης στο παρελθόν και αποκατάστασής του.

Ο Νικολακόπουλος διερευνά τα όρια της αφήγησης και τις διαλεκτικές της προσεγγίσεις. Αρνείται κάθε μονοσήμαντη θεώρηση εικόνας-γεγονότος. Στη σειρά έργων «Το άπιαστο ορίζει» (2015-2016), τα «άπιαστα στοιχεία» είναι αυτά που ορίζουν το περιεχόμενο. Οι σκιές, οι ανεπαίσθητες χρωματικές αποκλίσεις, οι πολλαπλές υφές. Η Αφήγηση και το «νόημά» της δεν εμφανίζονται σε μία επιφάνεια αλλά και οι τρεις διαστάσεις ενεργοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Οι χειρονομίες, τα σχήματα και τα χρώματα αυστηρά κωδικοποιημένα και με συμβολικό βάρος σε όλη τη δουλειά του, ανανοηματοδοτούνται από το βλέμμα και το σημείο εστίασης του θεατή.

Ο Πίττας δουλεύει με τον χώρο του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης και αναζητά τις συνδέσεις του έργου του με αυτόν. Εστιάζει στις σχέσεις μεταξύ παρελθόντος και παρόντος χρησιμοποιώντας την ιστορία της τέχνης ως βασικό του αναλυτικό εργαλείο. Προτείνει μια έντονα επιτελεστική συνθήκη στην οποία ο θεατής έχει ιδιαίτερη σημασία . Στο έργο του Untitled (e-flux) συγκεντρώνει τις ερωτήσεις που έχουν αρθρωθεί στην διαδικτυακή πλατφόρμα του e-flux. Οι ερωτήσεις αλλάζοντας καθημερινά αλλά και μέσω των κινήσεων των θεατών, αναπλαισιώνουν κάθε φορά το υπόλοιπο έργο. Στα έργα “clip” ο καλλιτέχνης μετατρέπει το παλιομοδίτικο μέσω καταγραφής –το clipboard- σε μνημειακό. Χρησιμοποιεί μάρμαρο -το ίδιο με τις επενδύσεις θεσμικών κτιρίων- και πάνω σε αυτό προχωρά σε μια εννοιολογική τεκμηρίωση των εφήμερων παρεμβάσεων graffiti που βρίσκονται σε αυτά τα θεσμικά κτίρια. Εστιάζοντας στις λεπτομέρειες δημιουργεί ένα πολύπλοκο σύστημα αναφορών στον μοντερνισμό, το Bauhaus, την αφαίρεση και τον εξπρεσιονισμό.

Η σειρά “Clad”, της Vieira, αποτελείται από γλυπτά από σκαλισμένο αμάλγαμα γύψου και υλικών που περισσεύουν από τη δημιουργία άλλων υπό κατασκευή έργων λειτουργώντας έτσι ως ένα χαώδες ευρετήριο της κατασκευαστικής διαδικασίας. Η Vieira, χρησιμοποιεί ως υλικό τα «άχρηστα υλικά» της καθημερινότητάς της, δημιουργεί παλίμψηστα, εγκλωβίζει τις στιγμές της καθημερινότητάς της και θέτει ερωτήματα σε σχέση με το τι -και για ποιους λόγους- προσλαμβάνεται ως σημαντικό και τι ως ασήμαντο στις ιστορικές αφηγήσεις.

Ποια είναι θεωρείτε η αξία αλλά και ο ρόλος του ιστορικού αρχείου για τους καλλιτέχνες, τους επιμελητές αλλά και τη σύγχρονη τέχνη γενικότερα;

 Το ιστορικό αρχείο λειτουργεί ως ένα δυναμικό πλαίσιο αναδιαπραγμάτευσης της σχέσης με το παρελθόν. Το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης συγκροτεί ένα αρχείο καλλιτεχνών από το 1940 ως σήμερα. Καταγράφει την εκθεσιακή δραστηριότητα, τις καλλιτεχνικές παρεμβάσεις, τους λόγους που συντάσσονται σχετικά με αυτά. Χιλιάδες άρθρα τεχνοκριτικής, παρουσιάσεις, εκθέσεων, κατάλογοι, βιβλία, φωτογραφίες, αλληλογραφία, βιογραφικά στοιχεία και οπτικοακουστικό υλικό είναι προσβάσιμα για τους ερευνητές ή τους απλά ενδιαφερόμενους. Το αρχείο αποτελεί ένα πολύτιμο υλικό έρευνας. Το ενδιαφέρον για τη σύνδεση της τέχνης με το αρχείο δεν είναι πρόσφατο αλλά παρατηρείται και στον μοντερνισμό, στην τέχνη της Πρωτοπορίας και στα κινήματα της μεσοπολεμικής περιόδου. Η ιδέα του αρχείου εξακολουθεί να είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική στην θεματική των εκθέσεων σήμερα. Τα τελευταία χρόνια έχουμε μια έντονη αναζωπύρωση του επιστημολογικού και καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος για τα ιστορικά τεκμήρια.

Όπως υπαινίσσεται και η παρούσα έκθεση η ιστορική πληροφορία δεν φέρει ένα αυτόνομο, άμεμπτο νόημα που καλούμαστε να ανακαλύψουμε. Η πληροφορία διαμεσολαβείται αναπόφευκτα και προς αυτή τη διαμεσολάβηση –που δεν είναι ορατή- και τις σχέσεις εξουσίας που αναπτύσσονται στρέφονται καλλιτέχνες και επιμελητές. Τα κενά του αρχείου, οι αποσιωπήσεις, οι συνέχειες και ασυνέχειες του, είναι οι βασικοί άξονες της καλλιτεχνικής πρακτικής αλλά και των θεωρητικών λόγων που αναπτύσσονται με αφετηρία το αρχείο. Οι καλλιτέχνες, αναλαμβάνουν επίσης να εφεύρουν ξανά, να αρθρώσουν εκ νέου τα αρχεία είτε χρησιμοποιώντας τo ίδιο το ιστορικό υλικό ή την έννοια της αρχειακότητας.

 

Massage the History: Iστορικό τεκμήριο & καλλιτεχνική πρακτική

ISET, 21 Ιανουαρίου – 16 Μαρτίου 2016

http://www.iset.gr/el/exhibitions/current

https://www.facebook.com/events/188348364850943/

 

Πάνος Νικολακόπουλος, 3b. «…πες του ότι με το πέρασμα του χρόνου τα πάντα ανήκουν στο μέλλον...» |2015 Λεπτομέρεια Eποξικά χρώματα και spray πάνω σε λαμαρίνα 110 x 100 εκ.

« από 4 »