Ελένη Ζούνη, “Τρόπος του λέγειν” / Συνέντευξη

Τη νέα της προσωπική έκθεση «Τρόπος του Λέγειν» παρουσιάζει αυτή την περίοδο η Ελένη Ζούνη στη γκαλερί Μέδουσα, ως τις 27 Φεβρουαρίου, υπό την επιμέλεια του Χριστόφορου Μαρίνου.

Μετά τις Γραμματομορφές, που παρουσίασε στο Επιγραφικό Μουσείο το 2013, η Ελένη Ζούνη επανέρχεται με ένα νέο σώμα δουλειάς που φανερώνει το συνεχιζόμενο ενδιαφέρον της για την οπτικότητα της γραφής και τη μορφολογία στη φύση.

Ως αποτέλεσμα μιας ευαίσθητης και στοχαστικής διαδικασίας με έντονο τελετουργικό χαρακτήρα, η ζωγραφική της Ελένης Ζούνη αποκαλύπτει την απελευθερωτική δύναμη των σημείων και των γραμμών, αμφισβητώντας παράλληλα την κυριαρχική παρουσία ομοιωμάτων και εικόνων.

Η Ελένη Ζούνη μίλησε στην Ελένη Ζυμαράκη Τζώρτζη.

 Ε.Ζ. Ποιο το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δουλειάς που παρουσιάζετε αυτή τη χρονική στιγμή στην γκαλερί Μέδουσα.;

Η Αφετηρία ενός νέου κύκλου δουλειάς είναι συνήθως το κλείσιμο της ενότητας έργων που προηγήθηκε. Στη συγκεκριμένη ενότητα προστέθηκαν τα μικρά σχέδια με μελάνι, που τα ονομάζω σημειώσεις. Είναι ένα είδος προσωπικού ημερολογίου όπου καταγράφονται συναισθήματα, σκέψεις και εντυπώσεις, που κυριαρχούν τον συγκεκριμένο χρόνο της αποτύπωσής των.

Σημεία και γραμμές σε κίνηση, ήχοι, φασαρία, γαλήνη, ροή, διακοπή, ανάπτυξη, σχέσεις, ισορροπίες, στον μικρό χώρο με τις δύο διαστάσεις, που διευρύνεται καθώς μέσα του συμπυκνώνεται όλος αυτός ο κόσμος των εφήμερων και μη, διαθέσεων.

Σε αυτόν τον μικρό χώρο αναπτύχθηκε η δυνατότητα της ανάκλησης και της καταγραφής βιομορφικών σχημάτων, συμμετριών και στοιχείων γραφής, γραμμάτων και λέξεων.

Στις σημειώσεις, μέσα από τυχαίους αρχικά και ελεγχόμενους στην πορεία σχηματισμούς, αναζήτησα την λύση του προβλήματος, του πάγιου προβλήματος, της συνθετικής ισορροπίας. Οι μορφές πού αναδύονταν από την κίνηση του πινέλου από το μελάνι και το χαρτί μπορούσαν να πλάσουν έναν αυτόνομο χώρο, μπορούσαν να γεννήσουν φώς και ρυθμό. Ως ανεξάρτητες από την εικόνα οντότητες, συνεισέφεραν κάτι διαφορετικό, άνοιγαν νέους δρόμους στο πεδίο της ζωγραφικής έκφρασης.

 

Ε.Ζ. Τα έργα σας έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τη γραφή. Μιλήστε μας για τη σχέση αυτή.

Η ανάγκη να γράφω λέξεις ή προτάσεις πάνω στα έργα ξεκινά από τη δεκαετία του ΄80, όταν στα σχέδια που έκανα, ενίοτε έγραφα κάτι. Ένα σχόλιο που συμπλήρωνε ή ανέτρεπε την εικόνα, μία λέξη που μου κινούσε το ενδιαφέρον την δεδομένη στιγμή, κάποια γράμματα με ωραίες καμπύλες ή ευθείες.

Κάθε φορά που άρχιζα ένα έργο, η κίνηση του χεριού πάνω στην επιφάνεια γινόταν με ρυθμική διάθεση, δημιουργώντας το επίπεδο πάνω στο οποίο θα εκτυλισσόταν το θέμα. Η εικόνα που δημιουργείτο συνήθως περιελάμβανε την ανθρώπινη φιγούρα, απόρροια της πολύχρονης σπουδής σε μοντέλο. Αναζητούσα κάποιες λύσεις στην απόδοση του χρόνου και της κίνησης, συνθέτοντας την γραμμική επαναλαμβανόμενη κατάληψη όλης της επιφάνειας, με γεωμετρικά ή ελεύθερα σχήματα, τα οποία διασπούσαν τον χώρο των δύο διαστάσεων, διανοίγοντας άλλους χώρους, δίνοντας έτσι την ψευδαίσθηση πολλαπλών επιπέδων, περασμάτων ή διαδρομών.

Τα τελευταία χρόνια την θέση της εικόνας πήραν οι γραμματομορφές.

Είναι η σύνθεση σχηματοποιημένων μικρών πολλαπλών ανθρώπινων μορφών, που μαζί με τα γράμματα και την γραφή, έγιναν ρυθμικά συστήματα καταγραφής διαθέσεων.

Λέξεις και γράμματα. Αυτόματη γραφή, δηλ η αυθόρμητη χωρίς σκέψη καταγραφή του καταπιεσμένου υποσυνείδητου, αποσπάσματα κειμένων που το περιεχόμενό τους συμπληρώνει τις μορφές. Τις μορφές, που όπως τα γράμματα, δημιουργούνται με τα σημεία σε κίνηση.

 

Ε.Ζ. Τρόπος του λέγειν, είναι ο τίτλος της έκθεσης. Ο τρόπος θα λέγαμε γίνεται εύκολα αντιληπτός από κάποιον που επισκέπτεται την έκθεση και βλέπει τα έργα σας. Λέγειν όμως τι; Τι είναι αυτό που επιθυμείτε να πείτε;

Τρόπος του λέγειν:

– Ο τρόπος και ο λόγος που δεν κυριολεκτούν.

– Η απόκλιση του λόγου σε σχέση με την κανονική σειρά.

Ο τίτλος μιας ενότητας έργων ζωγραφικής, επειδή ακριβώς είναι ζωγραφική, αφήνει το περιθώριο στον θεατή να σκεφτεί, να αναρωτηθεί, να σχηματίσει τον δικό του λόγο μέσα από την δική του βιωματική σκέψη-θέση.

Νομίζω ότι τα έργα τέχνης επαναποθέτουν ή ανατρέπουν κατεστημένες αντιλήψεις για την θέαση των πραγμάτων, δημιουργώντας μια παράλληλη πραγματικότητα, προέκταση της υπάρχουσας.

Η επιφάνεια πού δεν παραπέμπει σε κάτι συγκεκριμένο, παραπέμπει εμένα την ίδια στον εαυτό μου, δίχως να απαιτεί αποκρυπτογράφηση, δίχως να επιβάλει κανένα νόημα, με καλεί να λειτουργήσω η ίδια ως νόημα.

 

Ε.Ζ. Το στοιχείο του χρόνου, πως επηρεάζει ή πως αποτυπώνεται στη δουλειά σας;

Το σώμα κινείται πάνω στην επιφάνεια γράφοντας ρυθμικά τις στιγμές που περνούν, ένα διαρκές τικ τακ, όπως του ρολογιού, που την στιγμή που γράφεται, την στιγμή που ακούγεται έχει γίνει ήδη παρελθόν. Αυτό που παραμένει εμφανές είναι το ίχνος, το αποτύπωμα της σκέψης.

Η αποτύπωση επαναλαμβανόμενων γραμμών πάνω στην επιφάνεια, αυτομάτως δημιουργεί την αίσθηση της κίνησης. Ο χρόνος καταγραφής της ρυθμικής κίνησης πάνω στην επιφάνεια οπτικοποιείται.

 

Ε.Ζ. Ποιος είναι για σας ο ρόλος της σύγχρονης τέχνης αλλά και της τέχνης γενικότερα;

Μία παρατήρηση του Delacroix θα αναφέρω:

Η τέχνη είναι ένα ρολόι που κινείται πολύ γρήγορα όταν κρίνεται με την αίσθηση για τον χρόνο που έχει το κοινό.

Η σημασία της τέχνης εξαρτάται από την άμεση συμμετοχή και εμπλοκή του κοινού. Υπάρχουν χρονικές περίοδοι όπου για διάφορους κοινωνικοπολιτικούς λόγους η τέχνη παραμερίζεται, κυρίως η τέχνη που δεν είναι κατανοητή για ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Αυτές τις χρονικές περιόδους συνήθως έχουμε έλλειψη περιεχομένου στην τέχνη καθώς επίσης και πισωγυρίσματα σε ποιό συμβατικούς, δοκιμασμένους τρόπους έκφρασης.

Η τέχνη είναι αυτό πού είμαστε. Στόν βαθμό πού συνιστά έναν καινούριο τρόπο ενατένησης τού κόσμου, προβάλλει επίσης ένα νέο περιεχόμενο. Η ιστορία της δημιουργίας του κόσμου έχει ειπωθεί ως μία ιστορία πού αφορά την δημιουργία μέσα από το χάος. Η τέχνη της εποχής μας είναι μία τέτοια δημιουργία.

 

Ε.Ζ. Υπήρξε κάποια έκθεση που είδατε πρόσφατα και ξεχωρίσατε είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό;

Ξεχωρίζω την αναδρομική έκθεση του εξαιρετικού ζωγράφου Γιάννη Μιχαηλίδη στο μέγαρο Εϋνάρδου, στην Ομόνοια. Πολύ καλά έργα, πολύ καλή παρουσίαση. Έκθεση που με συγκίνησε και με ενέπνευσε.

 

Ελένη Ζούνη http://www.elenizouni.com

 

Ελένη Ζούνη“Τρόπος του λέγειν “, γκαλερί Μέδουσα

http://www.medusaartgallery.com/current-exhibition/