Ex_pose: Stmts, τέχνη στους τοίχους της πόλης

Η καλλιτεχνική δημιουργία ανέκαθεν υπήρξε άμεσα συνδεδεμένη με το χωροχρονικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα από το οποίο προέκυπτε κάθε φορά – είτε ως δράση είτε ως αντίδραση σε αυτό. Μάλιστα, θα λέγαμε ότι όσο πιο στενή ήταν και είναι η σχέση της καλλιτεχνικής πράξης με το χωροχρονικό και κοινωνικό της πλαίσιο τόσο πιο αυθεντική και αληθινή είναι – τουλάχιστον όσον αφορά στις προθέσεις της.

Η «τέχνη του δρόμου» – street art – είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου καλλιτεχνικού είδους άμεσα ταυτισμένου με την εποχή του. Μετεξέλιξη του γκραφίτι, έχει ως βασικό χαρακτηριστικό της την υιοθέτηση από πλευράς του δημιουργού ενός ανορθόδοξου και προκλητικού τρόπου επικοινωνίας με το κοινό του, στους δρόμους της πόλης. Το έργο κυριολεκτικά εισβάλλει στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων εκτεθειμένο σε εξωτερικές επιφάνειες ώστε να γίνονται όλοι εν δυνάμει θεατές του, όχι μόνο οι επισκέπτες μιας γκαλερί ή ενός μουσείου – πρακτική που μαρτυρά την ανάγκη αφενός για μία άμεση επικοινωνία δίχως μεσολαβητές και αφετέρου την πρόθεση αποχής, ίσως και ρήξης, με παγιωμένες καλλιτεχνικές πρακτικές και συμβάσεις.

Τα ζητήματα που προκύπτουν σε σχέση με την τέχνη του δρόμου είναι πολλά και έχουν να κάνουν αφενός με το ίδιο το έργο τέχνης και το δημιουργό του, αφετέρου με τον φαινομενικά αυθαίρετο τρόπο έκθεσής του, επαφής και επικοινωνίας του με το κοινό. αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα είδος τέχνης με δυναμική που τείνει να το αναγάγει σε παγκόσμιο φαινόμενο.

Ο Stmts ασχολείται με την τέχνη του δρόμου. Όλοι έχουμε δει σε σημεία της πόλης τα χαρακτηριστικά παιδικά προσωπάκια με τα έντονα εκφραστικά βλέμματα. Ο ίδιος, φοιτητής της Ανώτατατης Σχολής Καλών Τεχνών, έχει ξεχωρίσει ως street artist και ήδη η δουλειά του προβάλλεται και στο εξωτερικό.

O Stmts μίλησε στην Ελένη Ζυμαράκη Τζώρτζη.

Ασχολείσαι με την τέχνη του δρόμου – Street Art. Τι οδηγεί ένα νέο καλλιτέχνη να μεταφέρει το εργαστήρι του αλλά και το χώρο έκθεσης της δουλειάς του στους δρόμους της πόλης του;

Aύτο που με οδήγησε να βγώ στους δρόμους ήταν το ότι όταν έκανα ένα έργο, ήθελα, όσο γίνεται, αυτό να βγαίνει προς τα έξω, στον κόσμο… Ένα έργο όταν είναι στον δημόσιο χώρο πιστεύω λειτουργεί πολύ καλύτερα σε σχέση με το κοινό καθώς μπορεί να το δει οποιοσδήποτε, ελεύθερα και όχι να παραμένει μέσα στα σαλόνια και σε εκθεσιακούς χώρους. Επίσης “σπάει” αύτη τη μοναξιά του δημιουργού με το έργο του, κάνοντάς το μόνος του στο εργαστηριό του. Όταν κάνεις κάτι στον δημόσιο χώρο είναι μια ολόκληρη δράση…

Η Τέχνη του Δρόμου προέκυψε μέσα από το γκραφίτι. Ποια είναι η διαφορά της από αυτό;

Το graffiti σαν ορισμός είναι κυρίως τα tags (υπογραφές) και ο σχεδιασμός μέσα από γράμματα και λέξεις με διάφορες τεχνικές των spray. Επίσης, γίνεται κυρίως παράνομα.

Το street art θεωρείται πιο εικαστικό… έχει πιο πολύ παιχνίδι με το σχέδιο, με διάφορες τεχνικές και υλικά και είναι θα λέγαμε κάπως πιο κοντά στην ζωγραφική. Πολύ συχνά γίνεται και νόμιμα. Πάντως το καθένα γίνεται για διαφορετικούς λόγους και έχει διαφορετικούς στόχους.

Ποιος είναι ο ρόλος της Τέχνης του Δρόμου;

Για μένα πιστεύω ότι ο ρόλος της street art, πέρα απο το να ομορφύνει αισθητικά τους τοίχους της πόλης, είναι να περάσει και κάποιο μήνυμα, κάποιον προβληματισμό και να βάλει τον κόσμο σε σκέψεις. Σίγουρα όταν κάνεις ένα σχέδιο στον δημόσιο χώρο, επιβάλεις την εικόνα σου και επομένως πρέπει να σκέφτεσαι και αν θα αρέσει και στον συμπολίτη σου. Πρέπει να το κάνεις πάντα με σύνεση για την πόλη και την περιουσία του άλλου.

Ποια είναι η τεχνική σου και ποια τα θέματα της δουλειάς σου; σε ποιο κοινό απευθύνεσαι;

Η τεχνική μου στους δρόμους είναι το λεγόμενο “wheatpaste” δηλαδή κολλάω στους τοίχους χαρτιά, κάτι σαν κολάζ… Στην ουσία είναι ζωγραφιές που κάνω σε σχολικό τετράδιο και τις κολλάω στους τοίχους. Η θεματολογία της δουλειάς μου αυτήν την περίοδο είναι τα παιδιά και γενικά η παιδική ηλικία.

Τα παιδικά χρόνια είναι τα καλύτερα και τα πιο σημαντικά χρόνια του ανθρώπου… είναι όλα τόσο αθώα και τόσο αγνά… Ταυτόχρονα αυτή η ηλικία είναι και η πιο κρίσιμη για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου.

Το κοινό στο οποίο απευθύνομαι δεν έχει συγκεριμένη ηλικία και αυτό μου αρέσει γιατί σημαίνει ότι και οι μεγαλύτεροι βλέποντας ένα έργο μου κάτι θυμούνται, κάτι αναπολούν από τα παιδικά τους χρόνια.

Ποια είναι τα ιδανικά σημεία της πόλης – της κάθε πόλης – για να φιλοξενήσουν έργα street art?

Δεν υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα σημεία αλλά κυρίως επιλέγονται, όσο αυτό είναι δυνατό, τα πιο κεντρικά σημεία καθώς και τα σημεία που είναι ακαλαίσθητα.

Μπορεί η τέχνη του δρόμου να γίνει κατά παραγγελία;

Ναι, αλλά δεν είναι σαν να παραγγέλνεις φαγητό. Ο δημιουργός οφείλει να κάνει τις δικές του επιλογές και προτάσεις.

Η τέχνη του δρόμου εμπεριέχει το στοιχείο του εφήμερου και της φθοράς αλλά και του κινδύνου και της παραβατικότητας. Πόσο επηρεάζουν και πώς λειτουργούν οι παράγοντες αυτοί στο ίδιο το έργο; στον ψυχισμό του καλλιτέχνη; στην επίδραση που έχει το έργο στο κοινό του;

Αυτοί οι παράγοντες είναι δεδομένοι και επομένως οποιοσδήποτε επιχειρεί να κάνει κάποιο έργο στον δημόσιο χώρο τούς γνωρίζει από πριν και προσαρμόζεται με τον δικό του τρόπο. Από την άλλη όμως, έχει μεγάλο ενδιαφέρον το πώς αντιδρά ο κόσμος όταν βλέπει ξαφνικά ένα έργο στο δρόμο. Αλλιώς αντιδρά στη θέα ενός έργου που το βλέπει προστατευμένο σε μια γκαλερί και αλλιώς στη θέα ενός έργου που το βλέπει πλήρως εκτεθειμένο και απροστάτευτο και που αύριο μπορεί να μην είναι εκεί ή να είναι κάπως αλλιώς. Ενδιαφέρον επίσης έχει η εικόνα του έργου μέσα στη φθορά του χρόνου, είτε όταν η αιτία της φθοράς είναι αναμενόμενη π.χ. οι καιρικές συνθήκες, είτε όταν είναι κάτι απρόσμενο και βίαιο π.χ. η ηθελημένη καταστροφή του.

Πώς επιλέγεις το σημείο στο οποίο θα φτιάξεις το έργο σου; πρώτα έχεις στο μυαλό σου το έργο και αναζητάς το κατάλληλο σημείο στην πόλη ή συμβαίνει το αντίστροφο;

Και τα δύο συμβαίνουν. Ιδέες πάντα υπάρχουν στο μυαλό μου αλλά πάντα γεννιώνται και άλλες βλέποντας τοίχους της πόλης. Ο συνδυασμός φέρνει το αποτέλεσμα.

Είσαι φοιτητής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Έχει ‘εισχωρήσει’ η Τέχνη του Δρόμου στη σχολή και με ποιους τρόπους; γίνεται αποδεκτή από το ακαδημαικό περιβάλλον;

Όχι, δεν έχει ‘εισχωρήσει’ και δεν ενδιαφέρει κάτι τέτοιο κιόλας… πολύ λίγοι καθηγητές κάθονται να συζητήσουν για το street art. Η γενική γνώμη τους είναι ότι τα πιο πολλά “έργα” στον δρόμο είναι χαζά και τελείως ασήμαντα, ότι πολύ λίγα αξίζουν. Εν μέρει έχουν δίκιο γιατί οποιοσδήποτε μπορεί να πάρει ένα spray, πινέλο κλπ. και να πάει να κάνει κάτι στον δρόμο και μετά να νομίζει ότι έκανε κάτι σπουδαίο.

Για μένα το street art και η ΑΣΚΤ, όπως και πολλά άλλα πράγματα, έχουν τα θετικά τους και τα αρνητικά τους. Τίποτε δεν μπορεί να είναι απόλυτο.

Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης του δρόμου στην Ελλάδα σε σχέση εκείνη σε άλλες χώρες του εξωτερικού;

Αυτό που θεωρώ ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι την επιρροή της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα μας και που αποτελεί πηγή έμπνευσης όχι μόνο για την τέχνη του δρόμου αλλά για όλες τις μορφές τέχνης.

Από που προκύπτει το Stmts;

Το STMTS απορρέει από το όνομά μου που είναι Σταμάτης (STaMaTiS). Ξεκίνησε σαν ένα ψευδώνυμο από την Γ’ Γυμνασίου, που το έγραφα σε τσάντες και θρανία και που το κουβαλάω μέχρι σήμερα.